بررسی میزان آلایندگی ناشی از صنایع معدنی و فرآوری سرب و روی بر آب و خاک منطقه انگوران- دندی

کانسار سرب و روی انگوران به عنوان یکی از بزرگ ترین ذخایر سرب و روی خاور میانه و جزو ۵ معدن بزرگ ایران بر اساس قانون تشخیص معادن بزرگ از کوچک قرار دارد. در این منطقه، افزون بر معادن فلزی و غیر فلزی متنوع صنایع، کارخانه های بسیاری هم وجود دارد که بیشتر به عنوان صنایع تبدیلی خاک روی به کنسانتره و یا ساخت و تولید شمش سرب و روی به فعالیت مشغول بوده یا هستند. بررسی های انجام شده و نتایج تجزیه شیمیایی نشان می دهد که در اثر فعالیت صنایع موجود در منطقه میزان برخی عناصر در منطقه از حالت طبیعی خود خارج و ناهنجاری های زیست محیطی در منطقه ایجاد شده است. محیط زیست منطقه، بیشترین تاثیرات منفی خود را از انباشت باطله ها و پسماندهایی دریافت می کنند که با عنوان کیک در حاشیه رودها و آبراهه ها و یا زمین های باز، (به طور عمده زراعی) رها می شوند. این کیک ها که در حقیقت پسماندهای حاصل از عملیات فلوتاسیون و ذوب روی و سرب و فرایند تولید کنستانتره هستند، شاید از نظر صنعتی بیشتر سرب و روی خود را از دست داده اند اما از دیدگاه زیست محیطی چندین برابر حد مجاز، سرب و روی و دیگر عناصر بالقوه سمی را در خود دارند. میزان این عناصر در برخی نمونه ها تا بیش ازppm  ۱۰۰۰۰ سرب و روی و نیکل،  بیش ازppm  ۸۰۰۰ آرسنیک وppm  ۴۰۰۰ کادمیم نیز گزارش شده است. همچنین بررسی ها نشان داد که استخر های باطله و یا استخرهای تجمع پساب یکی دیگر از اصلی ترین عوامل ایجاد خطر برای محیط زیست منطقه به شمار می روند. میزان تاppm  ۲۰۰۰۰۰ روی و گاه ۲۰۰۰ ppm  سرب و ppm ۲۰۰۰۰ نیکل همچنین میزان چند صد ppm  آرسنیک و حتی میزان  ppm۲۰۰۰۰۰ کادمیم در آب و منابع آبی منطقه از آن جمله اند. بیشترین بازتاب این بی هنجاری ها در رسوبات و آب منطقه به چشم می خورد اما خاک کشاورزی نیز از این آلودگی ها متاثر شده و بی هنجاری های عمده ای از نظر زیست محیطی در خود جای داده است. این مقاله به طور اختصاصی با بررسی میزان مجاز عناصر سرب، روی، کادمیم و آرسنیک، راه های اصلی ورود عناصر را به محیط زیست منطقه بررسی، سعی کرده راهکارهایی برای کنترل و کاهش میزان آنها ارائه کند.  

کلیدواژه ها:

محیط زیست ، فرآوری سرب و روی ، انگوران ، سد باطله ، کیک های لیچ شده ، پساب ، شیرابه