بررسی برخی ویژگی های فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی ذخایر سپیولیت شمال خاور ایران

تا به حال گزارشی در رابطه با شناسایی و مطالعه ویژگی های فیزیکوشیمیایی ذخایر سپیولیت در کشور منتشر نشده است. بنابراین این مطالعه با هدف شناسایی و بررسی برخی ویژگی های فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی ذخایر سپیولیت الیاتو در شمال خاور ایران انجام شد. به این منظور ۱۰ نمونه سپیولیت که از نقاط مختلف معدن الیاتو به صورت تصادفی گرد آوری شده بود برای انجام مطالعات ژئوشیمیایی و کانی شناسی شامل مطالعات سطح ویژه، ظرفیت تبادل کاتیونی، پراش پرتو ایکس، مطالعات میکروسکوپ الکترونی عبوری و روبشی، فلورسانس پرتو ایکس، تجزیه حرارتی و طیف سنجی فروسرخ بررسی شدند. نتایج حاصل از مطالعه پراش نگاشت های پرتو ایکس در ذخایر مورد مطالعه حضور کانی سپیولیت را به عنوان فاز اصلی (۷۰ تا ۸۰ درصد) همراه با مقادیر کم کانی های کوارتز (۲۰- ۱۰ درصد) و دولومیت (۱۰- ۵ درصد) اثبات کرد. مشاهدات میکروسکوپ الکترونی عبوری و روبشی نیز وجود رشته های طویل و درهم تابیده کانی سپیولیت را در این ذخایر تایید کرد که نشان از تشکیل درجای این کانی از محلول های غنی از منیزیم و/یا پس از ته نشست دولومیت در آنها دارد. همچنین بر پایه تجزیه عنصری ذخایر مورد مطالعه، فرمول ساختمانی پیشنهادی برای این کانی عبارت است از: (Si۱۱۹۷ Al۰.۰۳)(Mg۷.۲۰ Al۰.۱۱ Fe۰.۱۵)O۳۰(OH)۴(OH۲)۴ . ۸H۲O که نشان دهنده جانشینی کم آلومینیم به جای سیلیسیم و منیزیم به ترتیب در لایه های تتراهدرال و اکتاهدرال کانی و وجود بار لایه ای به نسبت کم در کانی است. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که در منحنی حرارتی ذخایر سپیولیت مورد مطالعه ۴  پیک گرماگیر به ترتیب در ۱۳۴، ۳۳۶، ۵۴۶ و ۸۱۸ درجه سانتی گراد دیده می شوند که به ترتیب با ۶۹/۸، ۳۱/۳، ۶۵/۲ و ۱۹/۱۰ درصد کاهش وزن در ساختمان کانی همراه است و بیشتر به دلیل حذف تدریجی آب از ساختمان کانی در منحنی حرارتی کانی ظاهر می شوند. همچنین مقایسه سطح ویژه کانی با نمونه مشابه اسپانیایی، استفاده از آن را برای کاربردهای صنعتی تایید می کند.  

کلیدواژه ها:

سپیولیت ، منیزیم ، کانی شناسی ، تجزیه حرارتی ، بار لایه ای ، تجزیه عنصری