نقش شرایط زمین‎شناسی و سنگ‎شناسی سازندها در رخداد مخاطرات حفاری (مطالعه موردی تونل قمرود)

در مطالعه موردی حاضر به دلیل روباره زیاد تونل قمرود (در برخی نقاط تا حدود ۶۰۰ متر) و همچنین وجود پهنه های گسلی و خرد شده فراوان در مسیر طرح، عملیات حفاری با مخاطرات لهیدگی و ریزش تودهسنگ ها روبه رو شد. در قطعه های ۳ و ۴ این تونل، مجموعه این عوامل، سبب توقف های مکرر و طولانیمدت ماشین حفار تمام مقطع (حدود ۶۰۰ روز) شد. محدوده عملیاتی این طرح در پهنه زمینشناسی سنندج- سیرجان است. سنگ های موجود در این پهنه به دلیل تحمل جنبش های زمین ساختی بسیار، دارای درجه دگرگونی متوسط به بالا هستند که سبب تبلور دوباره و جهتیافتگی کانی ها شده است. در پژوهش حاضر ضمن تهیه مقاطع نازک سنگ برای انجام مطالعات میکروسکوپی، با تاکید بر ویژگی های سنگ شناسی سازندها به بررسی نقش شرایط زمینشناسی مسیر تونل در رخداد مخاطرات حفاری پرداخته شده است. از این ‎رو با پیمایش سطحی در راستای محور تونل از رخنمون‎های سطحی و نیز از توده‎سنگ‎های درون تونل چندین نمونه سنگ برای مطالعه انتخاب شد. بیشتر مشکلات در واحدهای متورق سازند ژوراسیک و در مقاطعی رخ داده است که عملکرد گسل‎ها و نیز روباره زیاد تونل (تنش برجای زیاد)، شرایط زمین‎شناسی نامساعدی را ایجاد کرده است. نتایج حاصل بیانگر این حقیقت است که خواص سنگ شناسی (بافت، کانی‎شناسی و ...) در توده‎سنگ‎های ضعیف متورق (شیست، اسلیت، گرافیت‎شیست) و تناوب این تشکیلات با واحدهای مستحکم (رگه‎های کوارتزی و کوارتزیتی)، در کنار  دیگر عوامل زمینشناسی، بر رخداد مخاطرات و توقف های تی‎بی‎ام موثر بوده‎ است. نتایج آزمون اندیس سایش سورشار نیز نشانگر سختی و استحکام بالای رگه‎های کوارتزیتی است که استحکام آنها، نقش آشکاری در ایجاد شرایط سینه‎کار مختلط و تشدید مخاطرات (در زمین‎های فشارنده و ریزشی) داشته‎ است.

کلیدواژه ها:

ماشین حفار تمام مقطع (تیبیام) ، سنگ شناسی ، لهیدگی ، ریزش ، مقاطع نازک ، سورشار ، سینه‎کار مختلط