مدل سازی بی هنجاری های گرانی بوگه و هشدار سونامی ناشی از ساختار فرورانشی منطقه مکران (مطالعه موردی: منطقه بریس)

ساختار کنونی  زمین ساختی  و  لرزه خیزی بالای منطقه مکران متاثر از فرورانش رو به شمال صفحه اقیانوسی نوتتیس به زیر صفحه اوراسیاست. بر طبق شواهد علمی و تاریخی، گسل مکران دارای پتانسیل بسیار بالای لرزه خیزی و مستعد ایجاد سونامی ناشی از آن در سواحل جنوب خاوری کشورمان است. توپوگرافی، گرانی هوای آزاد و گرانی بوگه در این منطقه تغییرات برجسته ای را نشان می دهند که وابسته به تغییرات قابل ملاحظه در ساختارهای ژرف زمین هستند. مقادیر تا حدودی منفی تر گرانی هوای آزاد نشان می دهد که شیب فرورانش در  باختر  مکران بیشتر از خاور آن است. بیشتر زمین‎لرزه های با بزرگای بیشتر از ۶ منطقه مکران  در محدوده  تغییرات مثبت به منفی گرانی هوای آزاد رخ داده اند که می توانند تا حدی پیش نشانگر  زمین‎لرزه های با بزرگای بالا باشند. مقدار گرانی بوگه از  mGal۱۵۰ در پوسته اقیانوسی  دریای عمان به mGal ۹۰-  در پوسته قاره ای اوراسیا می رسد. ژرفای موهو در دریای عمان ۱۴ کیلومتر است و به مقدار حدود ۳۲ کیلومتر در زیر پوسته قاره ای اوراسیا  می رسد. شیب فرورانش نیز حدود  ۷/۵ درجه است. مطالعه و شبیه سازی سیلاب ناشی از سونامی با در نظر گرفتن زمین‎لرزه های احتمالی، اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش، سیلاب سونامی های ناشی از زمین‎لرزه های احتمالی گسل مکران در سواحل استان سیستان و بلوچستان و در بندر بریس به روش عددی  شبیه‎سازی و مطالعه شده است. سناریو های در نظر گرفته شده برای این کار، زمین‎لرزه ای با بزرگای  ۸ ، زمین‎لرزه سال ۱۹۴۵ در پاکستان با بزرگای ۵/۸ و زمین‎لرزه فرضی  با بزرگای زمین‎لرزه ۲۰۱۰ ژاپن با بزرگای ۰/۹ بوده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهند که بیشترین مقدار بالا آمدن آب برای منطقه با زمین‎لرزه با بزرگای ۸ حدود ۵/۰ متر، برای منطقه بازمین‎لرزه با بزرگای ۵/۸ حدود ۴/۳ متر و برای منطقه با زمین‎لرزه با بزرگای ۹ حدود ۱۴ متر است. همچنین بیشترینپهنای منطقه سیلابی حدود ۴/۱کیلومتر و زمان رسیدن اولین امواج به ساحل حدود ۲۲ دقیقه است. نتایج به دست آمده از این پژوهشمی تواند در برنامه ریزی برای گسترش منطقه مفید باشد.

کلیدواژه ها:

رزه خیزی ، فرورانش مکران ، نوتتیس ، اوراسیا ، پوسته ، سیلاب ، سونامی ، بریس ، صفحه اقیانوسی ، بی هنجاری گرانی ، ژرفای موهو ، شیب فرورانش