کارکرد ارابه در ایران دوره هخامنشی، میان رودان و یونان باستان

در فرهنگ هندواروپایی، خویشکاری خدایان آسمانی در پیوند با ارابه­رانی بازنمایی شده و در عصر برنز، ارابه در تمدن­های هیتیت و مصر؛ کارکرد رزمی داشته­است. علاوه بر این، شواهد باستان­شناسی فراوانی از ارابه از تمدن­های باستانی میان­رودان، یونان و ایران عصر هخامنشی برجای مانده­است؛ اما به درستی کارکردهای ارابه و ارابه­رانی در این تمدن­ها شناخته شده نیست. بنابراین سوالات اصلی این پژوهش این است: کارکردهای چندگانه ارابه در تمدن­های میان­رودان، یونان و هخامنشیان در عصر باستان چیست؟ و براساس روابط میان­فرهنگی این کارکردهای چندگانه ارابه چه شباهت­ها و تفاوت­هایی با هم دارند؟ داده­های این پژوهش با روش کیفی به شیوه توصیفی، تحلیلی و تطبیقی مطالعه شده­اند. به طور کل نقش ارابه در اساطیر هندواروپایی و کارکرد رزمی ارابه در تمدن­های هیتی و مصری به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر کارکردهای ارابه در هر سه تمدن تاثیر داشته و این کارکردها با سایر ابعاد فرهنگی این تمدن­ها برهمکنش داشته­اند. بدین­ترتیب می­توان تاثیر و تاثر کارکردهای ارابه بر اقتصاد، قشربندی اجتماعی، جنگ، مراسم آیینی و خویشکاری ایزدان سماوی، تفریح، ورزش و سرگرمی را مشاهده نمود. جنبه نظامی، اساطیری و تفریحی ارابه در میانروان برجسته بوده و در یونان بعد آیینی، ورزشی و اجتماعی داشته است. در ایران جنبه نظامی، اجتماعی و اساطیری­­آیینی نمودهای بارزتر ارابه بودند.

کلیدواژه ها:

کارکرد ارابه ، جایگاه اجتماعی ، میانرودان ، یونان ، هخامنشی