مقایسه روایت عاشورایی الفتوح ابن اعثم و ترجمه فارسی آن بر اساس فزون متنیت ژنت

      کتاب الفتوح اثر ابومحمد احمد بن علی، معروف به ابن اعثم کوفی، احتمالا اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم ه.ق به زبان عربی نگاشته شد. محمد بن احمد مستوفی هروی بخشی از این کتاب را در سال ۵۹۶ ه.ق به دستور یکی از امرای خوارزم به فارسی ترجمه کرد. ژرار ژنت نظریه فزون متنیت را پیرامون ارتباط متون با یکدیگر مطرح کرد. در پژوهش حاضر، تلاش شده است روایت عاشورا در کتاب الفتوح ابن اعثم با ترجمه فارسی الفتوح مقایسه و بررسی شود. برای این مقایسه و تطبیق، از نظریه فزون متنیت ژرار ژنت بهره گرفته شد. بر اساس این نظریه، متن ب (زیر متن) تحت تاثیر متن الف (زبر متن) آفریده می شود. ارتباط فزون متنی متون در دو شکل تقلید و دیگرگونگی و سه حالت تفنن، هجو و جدی قابل بررسی است. تغییرات ایجادشده در زیر متن نسبت به زبرمتن، گشتار نام دارد که به انواع گشتار کمی، کاربردی و کیفی قابل تقسیم است. بر اساس این نظریه، روایت ابن اعثم برای ترجمه فارسی الفتوح، یک زبرمتن در نظر گرفته شد. بر مبنای نتایج پژوهش، روایت فارسی الفتوح با گشتارهای برش، انبساط، فزون سازی، ارزش گذاری دوباره و ارزش کاهی دچار دیگرگونگی شده و همچنین نسبت به روایت الفتوح عربی، نمایشی تر، عاطفی تر، ادبی تر و با گرایش شیعی نوشته شده است.

کلیدواژه ها:

الفتوح ، عاشورا ، فزون متنیت ، ترجمه