محاسبه نیاز آبی و ارائه الگوی کشت باغی کم آبخواه و سازگار با مناطق خشک، به منظور کاهش آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی(مطالعه موردی :حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد)

آب به عنوان یک عامل اصلی محدودکننده تولید، نقش مهمی در تعیین نوع فعالیت­های کشاورزی ایران دارد. همچنین وقوع خشکسالی­ها در دهه­های گذشته، باعث تهدید این فعالیت­ها شده است. امروزه، یکی از موثرترین واکنش­ها و راهکارهای مدیریت ریسک خشکسالی­کشاورزی، شناخت مناطق آسیب­پذیر و تعیین الگوی بهینه کشت کم­آبخواه می­باشد. لذا هدف از این پژوهش، آنالیز مکانی آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی و ارائه الگوی کشت کم آبخواه و سازگار با مناطق خشک در حوزه­آبخیز پیشکوه استان یزد می باشد. در این پژوهش ابتدا گونه های باغی غالب منطقه شناسایی و پس از محاسبه نیاز آبی آنها ، نقشه آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی منطقه مطالعاتی تهیه شد. نتایج حاکی از آن است که مناطق جنوبی تا جنوب غربی شامل روستاهای سانیچ،  دره شیر، دره سیر و ... نسبت به سایر مناطق، دارای بیشترین میزان آسیب پذیری خشکسالی است. لذا پیشنهاد می­گردد کم آبخواه­ترین گونه های درختی باغی نظیر بادام با نیاز آبی۷۵۳ ، انگور با نیاز آبی ۷۹۸ میلی­متر در طول دوره رشد و ... در این مناطق کشت گردد. همچنین بررسی نتایج پژوهش نشان داد، مناطق مرکزی، شرقی و شمال غربی، شامل روستاهای اسلامیه، مزرعه نواب، نصرآباد و ...، دارای آسیب پذیری متوسط و به نسبت کمتری هستند. لذا پیشنهاد می­گردد علاوه بر کاشت درختان کم آبخواه، گونه های درختی متوسط آبخواه نظیر انار و زردآلو نیز کاشت شود. لذا تغییر و اصلاح الگوی کشت مانند کاهش سطح زیر کشت محصولات پرآبخواه، کشت گونه های کم آبخواه و افزایش بهره­وری آب، یکی از ضروری­ترین اقدامات لازم برای مدیرت ریسک خشکسالی کشاورزی می­باشد.

کلیدواژه ها:

خشکسالی کشاورزی ، الگوی کشت ، آسیب پذیری ، مدیریت ریسک ، .GIS