ارزیابی شاخص هیدرومدول آبیاری به منظور کاهش تاثیر تنش خشکی و مصرف بهینه آب در گیاهان عمده الگوی کشت اراضی دشت هنام

بهره برداری پایدار از منابع آب، شناخت شرایط موجود، نحوه تخصیص و بهره برداری از آب امری اجتناب ناپذیر است. به­­همین منظور، الگوی کشت و منابع آبی حدود ۹۱۳ هکتار از اراضی آبی دشت هنام الشتر استان لرستان در سال ۱۳۹۶ با استفاده از پیمایش زمینی و تصاویر ماهواره­ای شناسایی شدند. همچنین، واحدهای هم­آب تفکیک و هیدرومدول آبیاری الگوی کشت هر واحد بر اساس راندمان آبیاری سطحی منطقه تعیین و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به­دست آمده از الگوی کشت نشان داد که گیاهان غالب منطقه را گندم و جو (۴۴۴ هکتار)، یونجه و شبدر (۱۵۳ هکتار) و چغندرقند (۴۰ هکتار) تشکیل می­دهند. میانگین اطلاعات ۱۵ ساله نشان داد که گیاهان یونجه و جو با حدود ۱۱۰۰۰ و ۳۹۰۰ متر مکعب آب در هکتار به­ترتیب بیشترین و کمترین نیاز آبیاری را در بین گیاهان الگوی کشت دارا بودند. تعداد ۱۹ واحد هم­­آب تفکیک شد که متوسط سالانه هیدرومدول آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاهان در این اراضی ۱/۲۶ لیتر بر ثانیه در هکتار تعیین شد. همچنین، بر اساس برآورد حجم آب تحویلی و متوسط راندمان کاربرد آبیاری منطقه (۳۰ درصد)، متوسط شاخص هیدرومدول واحدهای ۱۹ ­گانه به­مقدار ۰/۸۶ لیتر بر ثانیه در هکتار تعیین شد. نتایج نشان دادند تعداد ۱۲ واحد از واحدهای ۱۹ گانه هم­آب، حجم آب تخصیص یافته آن بیشتر از هیدرومدول تعیین شده و در ۷ واحد آن کمتر از هیدرومدول آبیاری است. با توجه به هیدرومدول آبیاری تعیین شده و حجم آب مصرفی گیاهان الگوی کشت، امکان افزایش عملکرد و کاهش تاثیر تنش خشکی ناشی از کم­آبیاری زیرحوضه فراهم شده و کارایی مصرف آب ارتقاء می­یابد.

کلیدواژه ها:

آمایش سرزمین ، تنش کم آبی ، عدالت آب ، مدیریت آبخیز ، مصرف آب کشاورزی