بررسی عملکرد شهرهای شطرنجی در دفاع غیرعامل شهری( نمونه موردی : شهر قزوین )

پدافند غیرعامل یکی از راه های مقابله با حملات دشمن است و از آنجائیکه شهرها مهم ترین منبع اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی یک کشور محسوب می شوند، همواره در طول جنگ ها مورد حمله دشمنان واقع شده اند، لذا توجه به اصول پدافند غیرعامل در شهرسازی ضمن کاهش هزینه های مرمت و بازسازی شهر و خسارت به ساختمان ها و تاسیسات شهری، مدیریت شهری در شرایط بحران را تسهیل کرده و موجب بازدارندگی دشمن در تصورات و برنامه های تجاوزکارانه خود می شود. درواقع قدمت پدافند غیر عامل در شهرسازی به قدمت تمدن بشری باز می گردد. لیکن این موضوع برای نسلهای بشر به صورت تلاش آنها برای حراست و مراقبت در برابر دشمنان طبیعی و انسانی نمایان شده است و در طول تاریخ همواره تمهیداتی را برای در امان ماندن از این حوادث مد نظر داشته اند. برج و دیوارهای حفاظتی شهرها ، قلعه ها و حصارها نمونه های بارزی در این خصوص می باشند. همچنین شکل شهر که شامل کلیتی از تمامی واقعیات و اجزای شهر مانند ساختار و بافت شهری، الگوی خیابان ها و ... می باشد، می تواند در بالا بردن توان دفاعی شهر و کاهش خسارات بسیار مفید باشد. لذا این پژوهش به صورت کاربردی و روش بررسی توصیفی تحلیلی سعی دارد به بررسی تاثیر شکل شهرها به ویژه شهرهای شطرنجی، همچون شهر قزوین در چگونگی دفاع غیر عامل بپردازد. چراکه شهرهای شطرنجی ویژگی های دفاعی خاصی دارند. در نهایت مشخص می گردد که بافت شهر قزوین را می توان به دو دسته بافت ارگانیک و بافت منظم طبقه بندی نمود که بافت ارگانیک متعلق به بافت قدیمی شهر است و نیاز به ساماندهی و تعریض معابر دارد. همچنین مشخص گردید که پراکندگی تاسیسات و خدمات در شهر مناسب است و تنها برخی کاربری های حیاتی و آسیب پذیر شهر که در نقشه ۱ مشخص شده اند باید مورد حفاظت طراحی و نظامی قرار گیرند.