جایگاه مسجد در شهرهای اسلامی در دوره صفویه و عثمانی با رویکرد تطبیقی (نمونه موردی مسجد شیخ لطف الله و مسجد سلطان احمد)

ارزش ها و اعتقادات حاکم بر جامعه همواره بر هنر و معماری در آن دوره تاثیرگذار بوده است. با ظهور اسلام به عنوان دینی شهرگرا، شکل شهرها، شهرسازی و فرهنگ شهری تحت تاثیر این دین نوظهور قرار گرفت. اصول حاکم بر اعمال مسلمانان و شهرسازی آنان از قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) نشات گرفته و به پشتوانه این اصول، مسجد به عنوان یکی از شاخصه های شهرهای اسلامی همواره مورد توجه معماران و شهرسازان قرار گرفته است زیرا که به غیر از نقش مذهبی، نقش اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... را ایفا می کرده است. این پژوهش با هدف شناسایی شباهت ها و تفاوت های مسجد شیخ لطف الله اصفهان به عنوان اوج هنر و معماری دوره صفوی و مسجد سلطان احمد استانبول به عنوان یک اثر برجسته معماری در دوره عثمانی به مقایسه این دو بنای ارزشمند پرداخته است. این مقاله با روش توصیفی- تطبیقی با استفاده از الگوی چهار مرحله ای بردی (Berdy) صورت گرفته و به منظور جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای-اسنادی استفاده شده است. پس از بررسی نتایج بدست آمده در ایران و ترکیه پس از ورود اسلام، مساجد عمدتا برروی مکان هایی همچون معابد، آتشکده و کلیساها ساخته می شده اند که در ایران به دلیل وجود آیین زرتشت اولین مساجد بر روی بقایای آتشکده ها ساخته شدند و تحت تاثیر معماری آن بوده اند در همین راستا در ترکیه این مساجد بر روی کلیساهای برجا مانده از بیزانس ساخته شده اند و این موضوع سنگ بنای تفاوت های معماری در این دو کشور است.

کلیدواژه ها:

مسجد ، شهرهای اسلامی ، صفویه ، عثمانی