مرور نظام مند مطالعات پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی (CPTED) در ایران

یکی از عوامل موثر در وقوع جرم، محیط اجتماع و زندگی است. امروزه درصد قابل توجهی از جرایم ناشی از بیتوجهی به معماری و شهرسازی صحیح و اصولی است. نوع و کیفیت طراحی فضاها در کاهش وقوع جرایم و به تبع آن افزایش امنیت افراد تاثیر بسیاری دارد. از مهم ترین نظریه های مطرح شده در این حیطه، نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است که در دو دهه ی اخیر در کشور ایران مطالعات متعددی در این باب انجام شده است. هدف از پژوهش حاضر ارائه ی دسته بندی نظام مند و شناخت نقاط ضعف تحقیقات پیشین و برنامه ریزی برای تصحیح روند پژوهش های آتی در این زمینه و همچنین ارائه ی راهکارهایی برای معماران، طراحان و برنامه ریزان شهری جهت کاهش نرخ وقوع جرائم می باشد. به منظور تحقق این اهداف، پژوهش از نوع کیفی و بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی انتظام یافته است. جمع آوری اطلاعات در نوشتار حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است و در این راستا تمامی مقالات علمی منتشر شده در این زمینه در ایران تحت مطالعه قرار گرفتند. پس از حذف مقالات غیر مرتبط با معماری، تعداد ۹۷ مقاله مورد تحلیل و بررسی کامل قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در اکثر تحقیقات داخلی تنها به اصول و مولفه های نسل اول که مرتبط با عوامل کالبدی و فیزیکی هستند، توجه شده است. در دهه اخیر نیز مولفه های نسل دوم که بیشتر به جنبه های روانی و اجتماعی محیط اشاره دارد، به طور محدود بررسی شده اند؛ لیکن مولفه های نسل سوم که از رهگذر امکانات دیجیتالی و فناوری های سبز در پی پیشگیری از جرم می باشند، مورد توجه قرار نگرفته اند. در انتها دسته بندی مقالات بر اساس وسعت کاربری آن ها در سه مقیاس عمده ی کلان، میانه و خرد صورت گرفت و متناسب با ویژگی های فضایی هرکدام بر اساس نسل های سه گانه CPTED مولفه های موثر بر آن شناسایی شده و راهکارهایی برای طراحی آن ها ذکر شده است.

کلیدواژه ها:

معماری ، جرم ، پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی ، امنیت ، CPTED