سرپانتینی شدن پریدوتیت های پیرانشهر، شمال غرب ایران: مطالعه پلی مورف های سرپانتین و تحولات دگرگونی متاپریدوتیت ها

مجموعه افیولیتی پیرانشهر در شمال غرب شهرستان پیرانشهر در استان آذربایجان غربی واقع شده است. سنگ های متاپریدوتیت در این منطقه بر اساس مطالعات پتروگرافی، کانی شناسی و مشاهدات بافتی، در دو گروه پریدوتیت های سرپانتینی شده و سرپانتینیت ها دسته بندی شده اند. انواع سرپانتینیت ها بر اساس نوع پلی مورف های سرپانتین و بافت در سه زیر گروه دسته بندی شده اند: الف) سرپانتینیت های حاصل هیدراسیون که بیش تر حاوی پلی مورف های دما پایین سرپانتین (کریزوتیل و لیزاردیت) با بافت های سودومورفی غالب غربالی و بستایت است؛ ب) سرپانتینیت های دگرگونی دارای آنتی گوریت (پلی مورف دما بالای سرپانتین) با بافت غالب به هم نفوذ کرده (interpenetrative) که در شرایط درجه دگرگونی به نسبت بالاتر تشکیل شده اند و ج) سرپانتینیت های لیستونیتی که دارای سرپانتین و کلریت به همراه مقادیر بالایی از کانی های کربناته با بافت برشی است. به منظور شناسایی انواع پلی مورف های سرپانتین در سنگ های مورد مطالعه از طیف سنجی رامان و داده های تجزیه ریزکاو الکترونی استفاده شده است. تشکیل پلی مورف های دما پایین سرپانتین در سرپانتینیت های حاصل هیدراسیون به احتمال زیاد مرتبط با دگرسانی درجای پوسته اقیانوسی بوده است. در صورتی که ظهور آنتی گوریت (پلی مورف دما بالای سرپانتین) در سرپانتینیت ها را می توان به دگرگونی های ناحیه ای مرتبط با فرورانش پوسته اقیانوسی و بسته شدن آن نسبت داد. آمفیبول از نوع ترمولیت، کلریت با ترکیب پیکنوکلر و کلینوکلر و اسپینل غنی از آهن از کانی های مهم دگرگونی در سرپانتینیت های دگرگون شده دارای آنتی گوریت است. دما و فشار دگرگونی تشکیل این سنگ ها بر اساس واکنش های تعادلی ترموکالک به ترتیب ۵۵۰ درجه سانتیگراد و فشار ۷ کیلوبار محاسبه شد. پروتولیت متاپریدوتیت های پیرانشهر بر اساس ترکیب نورماتیو اولیوین، اورتوپیروکسن و کلینوپیروکسن، هارزبورژیت و کمتر لرزولیت تعیین شد. مقادیر بالای MgO و مقادیر به نسبت پایین CaO و Al۲O۳ در ترکیب سنگ کل سنگ های مورد مطالعه ویژگی افیولیتی آنها را نشان می دهد. با در نظر گرفتن موقعیت مکانی افیولیت های پیرانشهر در انتهایی ترین بخش شمال غربی کمربند افیولیتی زاگرس شاید به توان تشکیل سرپانتینیت های حاصل هیدراسیون و سرپانتینیت های آنتی گوریت دار را به ترتیب مرتبط با دگرسانی استاتیک کف اقیانوس و دگرگونی های دینامیکی مرتبط با فرورانش و بسته شدن اقیانوس نئوتتیس در نظر گرفت.

کلیدواژه ها:

رامان اسپکتروسکوپی ، سنندج-سیرجان ، شیمی کانی ، پلی مورف های سرپانتین ، متاپریدوتیت ، پیرانشهر ، سنندج ، سیرجان