پیش بینی تاثیر مدیریت زراعی دیم زارها بر ظرفیت ذخیره کربن خاک به کمک فنون تحلیل چندمتغیره

ظرفیت ذخیره­ سازی کربن یکی از معیارهای ارزیابی پایداری زیست­بوم است، بنابراین با بررسی عوامل مدیریتی تاثیرگذار بر این فرآیند می­توان اصلاح و احیای اراضی را دنبال کرد. بدین منظور، پژوهش حاضر به بررسی سناریوهای مدیریتی و اثرات آن­ها بر ذخیره کربن در حوزه آبخیز سر فیروزآباد در استان کرمانشاه پرداخته شده است. پس از تلفیق لایه های شیب و جهت و تهیه نقشه واحدهای کاری به بررسی سامانه های مدیریتی رایج در قالب سناریوهای مدیریت بقایا، خاک­ورزی و تناوب زراعی پرداخته و شاخص­ های مربوطه کمی شد. در مرحله بعد، حوضه به مناطق همگن تفکیک و نمونه­برداری به­ صورت سیستماتیک تصادفی در واحدهای کاری انجام شد. سپس، نمونه­ ها به آزمایشگاه منتقل و وزن مخصوص ظاهری، بافت، میزان کربن آلی و در نهایت ذخیره کربن آلی خاک تعیین شد. نتایج تحلیل­ های چندمتغیره نشان داد با استفاده از تحلیل خوشه­ ای، مدل با وارد نمودن هفت متغیر که به­ طور  معنی­داری بر کربن آلی خاک تاثیرگذار هستند و شامل شاخص شخم، توالی غلات در تناوب، کلش­سوزانی، کوددهی دامی، الگوی تناوب، آیش زمستانه و جهت شخم بوده، توانست با  ضریب همبستگی ۰.۷۲۴ و با ضریب کارایی ۰.۴۶، حدود ۵۲ درصد تغییرپذیری ذخیره کربن خاک را پیش­ بینی کند. به­ طور کلی، می­توان چنین نتیجه گیری کرد که آنالیز خوشه­ ای برای بررسی ذخیره کربن در خاک توصیه می­شود و نظام تناوب زراعی و نظام خاک­ورزی از نمونه­ های بارز نظام­های مدیریتی می­باشند که بی­ شک از حیث ذخیره­سازی کربن حایز اهمیت فراوانی هستند.

کلیدواژه ها:

تحلیل خوشه ای ، تناوب زراعی ، خاک ورزی ، ذخیره کربن آلی ، مدیریت بقایا