وضعیت رعایت اخلاق در پژوهش های دانشجویی، عوامل مرتبط و راهکارهای اصلاح آن از دیدگاه دانشجویان و اساتید دانشگاه علوم پزشکی گناباد در سال ۱۳۹۲

مقدمه: اخلاق در پژوهش از موضوعات مهم است و با توجه به اینکه دانشجویان افرادی هستند که تازه پا به عرصه پژوهش گذاشته اند، لذا بررسی رعایت اخلاق در تحقیقات دانشجویی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین وضعیت رعایت اخلاق در پژوهش دانشجویی، عوامل مرتبط و راهکارهای اصلاح آن از دیدگاه دانشجویان و اساتید انجام شد. روش: این مطالعه توصیفی به صورت در دسترس، روی ۵۵ دانشجو و ۱۵نفر از اساتید دانشگاه علوم پزشکی گناباد انجام در سال ۱۳۹۲ شد. نمونه گیری از اردیبهشت تا تیرماه سال ۱۳۹۲ به طول انجامید. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته که دارای ۴ بخش: اطلاعات دموگرافیک، بررسی وضعیت رعایت اخلاق، بررسی عوامل مرتبط در ۳ حیطه آموزشی، مرتبط با دانشجو و مدیریتی – محیطی و بخش مربوط به راهکارهای فرضی بود، انجام شد. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی مانند میانگین، فراوانی و درصد استفاده شد. یافته ها: ۲۱ % افراد شرکت کننده اساتید و ۷۹ % دانشجو بودند. از دیدگاه اساتید و دانشجویان، بیشترین موارد نقص رعایت اخلاق در مرحله برنامه ریزی و اجرای تحقیق(۱۷.۹ %) و کمترین آن در مرحله تجزیه و تحلیل، گزارش و انتشار نتایج (۰%) اتفاق می افتند. در بررسی علل، حیطه مرتبط با دانشجو (۳۰.۴۴%) و حیطه مدیریتی – محیطی (۲۶.۵۵%) از بیشترین عوامل مرتبط بوده اند. بیشترین فراوانی راهکارها مربوط به ایجاد سیستم پایش(۴۷.۱ درصد) و ارائه مشاوره پژوهشی (۴۱.۴ درصد) بودند. نتیجه گیری: با توجه به اینکه موثرترین علل گزارش شده در این مطالعه مربوط به حیطه های مرتبط با دانشجو و حیطه مدیریتی – محیطی می باشد، لذا مدیران پژوهشی بایستی راهکارهای پیشنهادی این مطالعه را در نظر بگیرند تا حل این مشکل منجر به انجام تحقیقات معتبر شود.

کلیدواژه ها:

Ethics ، Research ، Research Misconduct ، اخلاق ، تقلب پژوهشی ، پژوهش