بررسی تطبیقی ساقی نامه میررضی آرتیمانی با قصید ه خمریه ابن فارض مصری

ساقی نامه ها در ادبیات فارسی دنباله ی خمریات عربی است که در ابتدا به صورت ابیات پراکنده بوده و سپس به شکلی مستقل درآمده است. موضوع ساقی نامه، مسائل عرفانی است که به صورت خطاب به ساقی و مغنی و آوردن واژه ها و مضمون های مربوط به شراب با زبانی نمادین بیان می شود. در این نوع ادبی، منظور از ساقی، خداوند و یا حضرت علی (ع)، ساقی کوثر، است و شراب، فیض تجلیات الهی است که شاعر برای دور شدن از غم و اندوه دنیا و فراموش کردن آلام روحی آن را می طلبد. دراین مقاله، خمری هی ابن فارض که از عارفان مشهور ادبیات عرب است با ساقی نامه ی میررضی آرتیمانی که از ساقی نامه های معروف دوره ی صفوی است، مقایسه شده است. تعریف ساقی نامه و پیشینه ی آن و بررسی ساختار هریک از دو شعر و سپس مقایسه ی آن دو، از مباحث اصلی این مقاله است. از جمله نتایج پژوهش این است که که یک نوع ادبی کهن عربی (خمریه) در پیدایش نوع ادبی تازه ی زبان فارسی (ساقی نامه) تاثیر داشته است و شاعران زبان فارسی این نوع را برای مضامین عرفانی به کار برده اند. نیز، خمری هی ابن فارض مصری بر ساقی نامه ی میر رضی آرتیمانی برتری دارد؛ گرچه آرایه های ادبی در هر دو اثر در حد اعتدال به کار رفته است و این دو شعر در طول زمان توانسته اند مخاطبان زیادی داشته باشند و این نشانگر عاطفه ی قوی در دو اثر است.

کلیدواژه ها:

ابن فارض ، خمریه ، ساقی ، ساقی نامه ، شراب ، میر رضی آرتیمانی