بررسی ژنتیکی صفت مقاومت به بیماری پاخوره (Gaeumannomyces graminis var. tritici) جدایهT-۴۱ در گندم نان ((Triticum aestivum L. با استفاده از روش تلاقی دای آلل

در برنامه های اصلاحی، انتخاب والدین براساس قدرت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی جهت دستیابی به نتایج مطلوب از اهمیت زیادی برخوردار است. به منظور بررسی خصوصیات ژنتیکی، قابلیت ترکیب پذیری عمومی، خصوصی و نحوه عمل ژن های مقاوم به بیماری پاخوره در گندم نان، شش ژنوتیپ با شماره­های ۷۲۹، ۱۶۲۲، ۲۱۰۹، ۱۵۲۸، ۱۵۴۶، ۱۵۲۶ به صورت دای آلل یکطرفه تلاقی داده شدند. بذرهای حاصل از تلاقی ها (F۱) و والدین در گلخانه دانشگاه ولی عصر رفسنجان کشت گردیدند و صفات میزان مقاومت به بیماری پاخوره، وزن خشک ساقه و ریشه، تعداد پنجه و عناصر منگنز (Mn)، روی (Zn)، پتاسیم (K) و آهن (Fe) در بافت گیاه اندازه گیری شد . نتایج تجزیه به روش گریفینگ نشان داد که ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای کلیه صفات بجز تعداد پنجه و K معنی دار بود. بهترین ترکیب شونده عمومی از لحاظ مقاومت به پاخوره، والدهای ۱۶۲۲ و ۷۲۹ شناخته شدند و بهترین هیبریدها از لحاظ مقاومت به پاخوره، هیبریدهای ۱۵۴۶ × ۲۱۰۹ و ۱۵۲۸ × ۱۵۴۶ و ۱۵۲۶ × ۱۶۲۲ بودند که بیشترین ترکیب پذیری خصوصی را داشتند. بررسی پارامترهای ژنتیکی هیمن برای صفات نمره بیماری و شدت بیماری، ضمن تایید نتایج تجزیه گریفینگ نشان داد که عمل غالبیت و فوق غالبیت ژن ها درکنترل ژنتیکی این صفات بیشترین اهمیت را دارند . در نهایت با توجه به وراثت پذیری خصوصی و نسبت ژنتیکی (بیکر) پایین در صفت مقاومت به بیماری پاخوره میتوان گفت که بهنژادی این صفات در نسل های اولیه، پاسخ مناسبی نمیدهد و گزینش پس از رسیدن به خلوص میتواند موثر باشد که میتوان از روش های بالک، بالک تک بذر و دابل هاپلوئیدی در بهنژادی گندم استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

پاخوره گندم ، تجزیه گریفینگ ، تجزیه هیمن ، ترکیب­پذیری عمومی و خصوصی