بررسی کارایی تولید کلزا در ایران

پژوهش پیش رو با هدف محاسبه شاخص های مختلف کارایی تولید کلزا از قبیل فنی، تخصیصی، هزینه ای، درآمدی و سود در ۱۴ استان کشور انجام شده است. رهیافت اصلی مورد استفاده در برگیرنده چهار الگوی تحلیل پوششی داده ها با رویکرد نهاده گرا و بازده متغیر نسبت به مقیاس به همراه بهره گیری از نرخ بازده سرمایه گذاری و ضریب همبستگی پیرسون می باشد که با استفاده از داده های منتشر شده وزارت جهاد کشاورزی برای سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ اجرا شده است. نرم افزارهای Win QSB، COMFR و SPSS در پژوهش استفاده شده اند. بر اساس نتایج میانگین کارایی های فنی، تخصیصی و هزینه ای برای شاخص عملکرد به ترتیب ۹۰/۰، ۷۵/۰ و ۶۹/۰ و برای شاخص درآمد، به ترتیب ۹۱/۰، ۷۶/۰ و ۷۰/۰ به دست آمد. برای بهبود کارایی هزینه ای چنانچه هدف عملکرد باشد، ضرورت دارد از هزینه تخصیص یافته به اجاره، آماده سازی، کاشت و داشت به ترتیب ۱۰/۵۱، ۹۵/۱۲، ۰۹/۴۱ و ۶۱/۳۴ درصد کاسته شده و هزینه برداشت به میزان ۷۷/۲ درصد اجازه افزایش داده شود. چنانچه کسب درآمد در اولویت زراعی می باشد در آن صورت به استثنای آماده سازی زمین، نیاز هست در راستای کاهش هزینه ها با اولویت اجاره (۰۵/۴ میلیون ریال) و کاشت (۱۰/۳ میلیون ریال) برنامه ریزی شود. بر اساس محاسبات انجام یافته امکان افزایش میانگین عملکرد از ۱۸۸۵ به ۲۵۷۴ کیلوگرم در هکتار و به میزان ۶۸۹ کیلوگرم وجود دارد که معادل ۳۷ درصد افزایش تولید می باشد. این بهبود به افزایش درآمد به میزان ۱۳ میلیون ریال (۳۲ درصد) در هر هکتار زراعت کلزا می تواند منجر گردد.

کلیدواژه ها:

کارایی فنی ، کارایی هزینه ای ، کارایی درآمدی ، کارایی سود ، تخصیص بهینه ، توسعه کشت