تحلیل فرایندهای کتاب های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان: مطالعه ی موردی رویکرد نقش گرای نظام مند

به­­طور کلی آموزش «فعل­» اهمیت بسیار زیادی در فراگیری ساختار معنایی و دستوری هر زبان دارد. در دستور نقش­گرای هلیدی، فعل ذیل نظام گذاریی با نام «فرایند» بررسی می­شود. از منظر این نظام، فعل دارای قابلیت بازنمایی تجربه در زبان است؛ ازین­رو، در قالب فرانقش تجربی بررسی می­شود. فرایند، رخداد، بود و نبود، احساس و کنش اموری هستند که به شکل گروه­های فعلی ظاهر می­شوند. با بررسی بسامد و انواع فرایندها در متن­های آموزشی می­توان به رویکرد آن­ها برای انتقال مفاهیم تجربی زبان و تنوع یا عدم تنوع فرایندها و کارکردهای آموزشی این فرایندها پی برد. هدف اصلی این جستار، دریافت بسامد انواع فرایندها و بررسی شیوه­ی تعبیه­ی آن­ها با رویکردی آموزشی در متن­های سطح میانی سه کتاب "فارسی بیاموزیم"، "آموزش نوین زبان فارسی" و "زبان فارسی" است. ازین­رو، فرایندهای موجود در متن این کتاب­ها و اقسام آن­ها با شیوه­ای    تحلیلی-آماری مشخص و بررسی شد. حاصل آن­که در سه کتاب مورد بررسی، فرایند رابطه­ای نسبت به دیگر فرایندها بسامد بیشتری داشته است. تعداد زیادی از جمله­ها در زبان با فرایند رابطه­ای ساخته می­شود؛ ازاین­رو، فراوانی معنادار آن در منابع سطح ابتدایی آموزش زبان، توجیه آموزشی دارد. این در حالی است که کتاب­های مورد بررسی در این پژوهش، مربوط به "سطح میانی" آموزش زبان فارسی به غیرفارسی­زبانان است. از سوی دیگر، در این کتاب­ها کاربرد فرایندهای رفتاری و مادی که بیشترین تجربه­های زندگی بشر را نشان می­دهند، در حد متوسط است و نویسندگان برای یادگیری و حفظ این فرایندها بیشتر از متغیرهای معنایی چون تکرار کامل یا ناقص، هم­معنی­ها، هم­آیندها و متضادها سود جسته­اند.

کلیدواژه ها:

فرایند ، فعل ، زبان شناسی نظام مند-نقش گرا ، نظام گذرایی ، فرانقش تجربی ، آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان