تربیت در ادبیات تعلیمی با تاکید بر قابوسنامه و با نگاه به افق آینده فرهنگ ایرانی- اسلامی

تحقیق حاضر از زمره تحقیقات کیفی است که روش گردآوری یافته ها در آن، از نوع اسنادی و مراجعه به منابع، و شیوه تجزیه و تحلیل یافته ها نیز از نوع محتوای کیفی است. این پژوهش، شامل بررسی محتوای یازده متن کوتاه و بلند بازمانده از ادبیات تعلیمی ایران باستان و چند نمونه ادبیات تعلیمی بعد از اسلام، به ویژه متن قابوسنامه است که اثر آخر با دقت و تعمیق بیشتر مورد واکاوی قرار گرفته است. باب های چهل و چهار گانه این کتاب در هشت بعد: دینداری و اخلاق معنوی، دانش اندوزی، هنرپروری، بهره بری از دنیا، پاکیزگی و استراحت، دشمنی کردن، سلوک درباری و ادب اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. آن گاه برای هر یک از این ابعاد، مولفه ها و مصادیقی از متن کتاب استخراج و در جداول نه گانه سازماندهی و ارائه شد. در نتیجه، ۸ بعد، ۴۳ مولفه، ۳۲۸ شاخه و ۳۳۳ مصداق به دست آمد. تحلیل یافته ها براساس ابعاد، مولفه ها و شاخص های به دست آمده، به ترسیم مدل مفهومی پژوهش منجر شد. با نگاهی به یافته های پژوهش که منطبق با فطرت و طبیعت انسانی، فرا زمانی و فرا مکانی است، چنانچه به افق آینده فرهنگ ایرانی اسلامی در بیانیه گام دوم نگاهی پدیدارشناسانه داشته باشیم، درمی یابیم که بخش اعظمی از ادبیات تعلیمی قابوسنامه برای نسل حاضر و نسل های آینده قابل بهره برداری است و سرپلی مناسب برای انتقال فرهنگ ملی و دینی گذشته به تمدن نوین اسلامی مورد انتظار به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

تربیت ، تعلیم ، ادبیات تعلیمی ، فرهنگ ، قابوسنامه