ملاحظاتی انتقادی درباب نگرش سیاحان خارجی دوره قاجار به آیین یارسان

گسترش ورود اروپاییان به ایران در قرن ۱۹میلادی/۱۳ هجری، اگرچه موجبات افزایش اطلاعات آنان در عرصه­های مختلف از طبیعت و جامعه ایران را فراهم ساخت، اما به­دلیل ادراک حسی یا سطحی از فرهنگ، ادیان و مذاهب ایرانی، به­ویژه مذاهب قومی، محلی و رازآلود، دریافت­های آنان با اما و اگرهای فراوانی همراه است. این امر در گزارش سیاحان غربی دوره قاجاریه از مذاهب صفحات غرب ایران به­وضوح قابل مشاهده است. هدف این پژوهش بررسی انتقادی این موضوع بر پایه روش تطبیقی است. بخش فراوانی از آنچه سفرنامه­نویسان خارجی در سفرنامه­های خود تحت عناوین اهل ­حق، نصیری، چراغ­خاموش، چراغ­پف، داوودی و به­ویژه فرقه علی­اللهی به عقاید و آداب و رسوم جاری در میان کردان با مرکزیت شهر کرند غرب منسوب داشته­اند، بیشتر به­یکی از آیین­های رایج در منطقه به­نام «یاری» تعلق دارد و در نتیجه تصویر آنان از فرقه علی­اللهی تصویری مخدوش و غیر قابل اعتماد است.

کلیدواژه ها:

مذاهب ایرانی ، فرقه های باطنی ، اهل حق ، آیین یاری ، سفرنامه های اروپایی