پهنه بندی پتانسیل آلودگی آب زیرزمینی آبخوان دشت مرند به روش AVI و مدل های DRASTIC در محیط GIS

چکیده این تحقیق با هدف پهنه­بندی آسیب­پذیری آبخوان مرند با استفاده از روش­های DRASTIC، AVI و مقایسه پهنه بندی در سه روش مذکور انجام شده است. روش DRASTIC از ترکیب هفت مشخصه هیدروژئولوژیک قابل اندازه­گیری و موثر در انتقال آلودگی به آب­های زیرزمینی تشکیل شده است. روش  AVIنیز دارای دو مشخصه است. نتایج حاصل از روش DRASTIC تقریبا کامل­ترین شاخص برای ارزیابی میزان آسیب­پذیری آب­های زیرزمینی است که محدوده آسیب­پذیری متوسط را ۴/۵۰ درصد، زیاد را ۹/۳۲ و خیلی زیاد را  ۷/۱۶ درصد برای آبخوان دشت مرند برآورد کرده است. نتایج روش AVI نیز نشان می دهد که آبخوان دارای آسیب پذیری متوسط، زیاد و خیلی زیاد به­ترتیب با ۱۳/۳۹، ۵/۶ و ۳۷/۵۴درصد می باشد. هم­چنین در هر دو روش، میزان آسیب پذیری در قسمت های شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی دشت بیش­تر از بخش های مرکزی و غربی دشت است ولی حدود گسترش محدوده­های آسیب­پذیری متفاوت است. مدل DRASTIC به­طور دقیق تری محدوده های مختلف  آسیب­پذیری را مشخص کرده است. دلیل آن مشخصه­های بیش­تر و وزن­دهی متفاوت مشخصه­ها براساس نقش آن­ها در تعیین آلودگی است. Purpose of this study is zoning of Marand aquifer vulnerability mapping using DRASTIC, AVI and methods and comparing their susceptibility adopted from these methods. The DRASTIC method is a combination of seven measurable hydro-geological characteristics that are effective on transportation of contaminant into groundwater. The GODS and AVI methods combine four and have two properties respectively. The DRASTIC method results is the most complete index for assessing groundwater vulnerability, which has been estimated the vulnerability for the study area as moderate ۵۰.۴ percent,  high ۳۲.۹ percent and very high۱۶.۷ percent. The GODS method results suggest three classes for the Marand aquifer vulnerability including moderate, high and very high with ۴۳.۸, ۵.۱۶ and ۵۱.۰۴ percent, respectively. Also the AVI method results indicate that the aquifer has a vulnerability of moderate, high and very high with ۳۹.۱۳, ۶.۵ and ۵۴.۳۷ percent, respectively. In all three methods, the degree of vulnerability in the East, Southeast and Northeast parts of the pain is more than the central and western parts of the pain. DRASTIC model is determined the vulnerability areas more accurately due to having   more features and different weighting of the features based on their role in pollution. این تحقیق با هدف پهنه­بندی آسیب­پذیری آبخوان مرند با استفاده از روش­های DRASTIC، GODS و AVI و مقایسه پهنه بندی در سه روش مذکور انجام شده است. روش DRASTIC از ترکیب هفت مشخصه هیدروژئولوژیک قابل اندازه­گیری و موثر در انتقال آلودگی به آب­های زیرزمینی تشکیل شده است. روش GODS از ترکیب چهار مشخصه و روش  AVIنیز دارای دو مشخصه است. نتایج حاصل از روش DRASTIC تقریبا کامل­ترین شاخص برای ارزیابی میزان آسیب­پذیری آب­های زیرزمینی است، محدوده آسیب­پذیری متوسط را ۴/۵۰ درصد، زیاد را ۹/۳۲ و خیلی زیاد را ۷/۱۶ درصد برآورد کرده است. نتایج روش GODS، حاکی از آن است که آبخوان مرند در سه کلاس آسیب­پذیری متوسط، زیاد و خیلی زیاد به­ترتیب با ۸/۴۳درصد، ۱۶/۵درصد و ۰۴/۵۱ درصد قرار دارد. نتایج روش AVI نیز نشان می دهد که از آبخوان دارای آسیب پذیری متوسط، زیاد و خیلی زیاد به­ترتیب با ۱۳/۳۹، ۵/۶ و ۳۷/۵۴درصد می باشد. هم­چنین در هر سه آبهای زیزمینی، آسیب پذیری، دشت روش، میزان آسیب پذیری در قسمت های شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی دشت بیش­تر از بخش های مرکزی و غربی دشت است ولی حدود گسترش محدوده­های آسیب­پذیری متفاوت است و مدل DRASTIC به­طور دقیق­تری محدوده­های مختلف آسیب­پذیری را مشخص کرده است. دلیل آن مشخصه­های بیش­تر و وزن­دهی متفاوت مشخصه­ها براساس نقش آنها در تعیین آلودگی است.

کلیدواژه ها:

آب های زیرزمینی ، آسیب پذیری ، دشت