بازتاب آیین زروانی بر دیوان ناصرخسرو اسماعیلی

زروانیسم: یکی از آیین های رایج در ایران باستان است که بسیاری از باورهای آن در میان ایرانیالن حفظ شده و بعد از اسلامی شدن ایران به حیات خود ادامه داد. این باورها در بسیاری از آثار پار سی دوره اسلامی بازتاب یافت. از جمله باورهای این آیین می توان به اعتقادات آن ها در مورد تقدیر، آبستنی و زایندگی زمانه، فرسایش، تعیین سرنوشت، مرگ و نابودی موجودات و پدیده های جهان هستی و مهم ترین خویشکاری زمانه اشاره کرد. در میان نویسندگان و شاعران ایرانی ناصرخسرو از جمله افردی است که می توان بسامد بالای این تفکرات و نمود این واژه ها را در دیوان وی و همچنین دیگر آثار او مشاهده کرد. حضور این حجم بالا و پربسامد استفاده از واژه ی زمان و متعلقات آن و نیز اعتقادات مربوط به کیهان و کیهان شناسی نشانگر تاثیرپذیری ناصرخسرو از آین آییناست. از جمله این تاثیرها می توان از: اعتقاد به بخت و سرنوشت، اعتقاد به تاثیر چرخ و کارسازی اختران در زندگی آدمی، بحث از زمان، نکوهش جهان و گرایش به زهد، را نام برد. در این پژوهش با تکیه بر دیوان ناصرخسرو به بررسی تاثیر و نمود افکار و اندیشه های آیین زروان در تالیفات این شاعر ایرانی می پردازیم.

کلیدواژه ها:

زروان ، ایین زروانی ، اسماعیلیه ، ناصرخسرو