انواع و مراتب صبر در متون منثور عرفانی

صبر، یکی از مقامات عرفانی و از بنیان­های اساسی سیر و سلوک عارفانه است. در قرآن کریم، ۱۰۴ بار از صبر و متعلقات آن سخن گفته شده است. رسول­ اکرم(ص) نیز صبر را یکی از دو قاعده ایمان دانسته­اند. عارفان، با تاسی به کلام وحی و سیره نبوی، برای طی مراحل سلوک، رسیدن به مقام صبر و تمکن در آن را امری ضروری و لازم دانسته­اند و هر یک تعریفی برای صبر ذکر کرده­اند. برخی از مهم ترین انواع صبر در این متون عبارتند از: صبر بر مصیبت، معصیت، فراخی نعمت، صبر ستوده و ناستوده، صبر عابدان، محبان و زاهدان، صبر مکتسب و غیرمکتسب، صبر با خدا، صبر از خدا و صبر برای خدا. عرفا صبر را هدیه و عنایت الهی به انبیا و اولیا دانسته آن را یکی از مقامات نامیده اند. این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی صورت گرفته­، بر آن است تا بر اساس امهات متون نثر عرفانی فارسی، ضمن بیان تلقی عرفا از مفهوم صبر انواع و مراتب آن را از منظر آنان تبیین نماید.

کلیدواژه ها:

صبر ، نثر عرفانی ، مقام ، عرفان اسلامی