بررسی روش های مقابله با خشکسالی توسط کشاورزان (مطالعه موردی: شهرستان شیروان استان خراسان شمالی)

شناخت روش­های کشاورزی سازگار با خشکسالی در ایران مهم است. کشاورزان نیز از راهکارهای مختلفی برای مقابله با پدیده خشکسالی استفاده می­کنند. پژوهش حاضر، به روش پیمایش و با هدف شناسایی این راهکارها و ارتباط آن با ویژگی­های فردی و شغلی کشاورزان انجام پذیرفت. جمعیت مورد مطالعه شامل کشاورزان شهرستان شیروان در استان خراسان شمالی بودند که با روش نمونه­گیری خوشه­ای تصادفی، تعداد ۳۵۰ نفر از آنان مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات با پرسش­نامه محقق ­ساخته جمع آوری شد که روایی محتوایی آن از سوی متخصصان و پایایی آن با روش کودر-ریچاردسون برابر ۷۲/۰ مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحلیل توصیفی نشان داد اولویت اول راهکارهای مقابله با خشکسالی مربوط به «راهکارهای اصلاح زمین» و اولویت آخر، مربوط به «راهکارهای ذخیره­ای» است؛ همچنین، «استفاده از لوله برای انتقال آب کشاورزی» و «همکاری در ایجاد و توسعه شبکه ­های آبیاری و آب رسانی محلی» و «ذخیره باران با ایجاد سطوح آبگیر باران»، جزو سه توصیه مهم برای مقابله با خشکسالی بوده است. در میان راهکارهای نه­گانه مورد بررسی، استفاده از لوله برای انتقال آب کشاورزی، همکاری در ایجاد و توسعه شبکه­ های آبیاری و آب رسانی محلی، پوشش دادن سطح مخازن آب برای کاهش تبخیر، کم­کردن روش آبیاری غرقابی، مسطح­کردن زمین­های کشاورزی، استفاده از تجارب و اطلاعات افراد محلیبرای مقابله با خشکسالی، حذف گیاهان در طول مسیر کانال آبیاری، ایجاد شغل و منبع کسب درآمد دیگر برای کاهش فشار خشکسالی و رعایت قوانین محلی در بهره­برداری از منابع آب، جزو اولویت­های اول بوده­اند. نتایج آزمون همبستگی نشان داد سن و سابقه کار کشاورزان با استفاده آنان از راهکارهای مقابله با خشکسالی ارتباط معنی­داری ندارد، اما افزایش میزان ملاقات با مروج و همچنین سطح تحصیلات، باافزایش استفاده کشاورزان از راهکارهای مقابله با خشکسالیهمراه است.  

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، سازگاری ، کمبود آب ، نواحی روستایی ، خراسان