بررسی الگوی کشت بهینه متناسب با آب قابل برنامه ریزی و تعادل بخشی آبخوان ها (مطالعه موردی محدوده مطالعاتی قم-کهک)

سهم بالای مصرف آب کشاورزی در مقایسه با سایر بخش ها و بحران جدی کم آبی سال های اخیر، اصلاح و پیشنهاد الگوی بهینه کشتی که مصرف آب را کاهش و بهره وری استفاده از آن را افزایش دهد، از الزامات اکثر دشت های ممنوعه و بحرانی کشور است. مطالعه حاضر با هدف ارائه الگوی بهینه کشت متناسب با آب قابل برنامه ریزی کشاورزی (منابع آب زیرزمینی) ابلاغی وزارت نیرو در سطح آبخوان محدوده مطالعاتی قم –کهک و جبران کسری تجمعی درازمدت آبخوان و تاکید بر شاخص های پایداری کشاورزی در افق برنامه ریزی بیست ساله صورت گرفته است. برای شبیه سازی رفتار مولفه های بارندگی از خروجی های سناریو A۲ مدل اقلیمی HADCM۳ بهره گرفته و با استفاده از معادله پیوستگی بیلان، حجم آب قابل تخصیص به بخش زراعی در هر سال برآورد گردید. سپس با بکارگیری مدل های برنامه ریزی آرمانی فازی، الگوهای زراعی پایدار در چارچوب محدودیت های فنی ارائه شد. نتایج نشان داد که اجرای الگوهای زراعی پیشنهادی علاوه بر جبران کسری ۵۳۶ میلیون مترمکعبی و تعادل بخشی آبخوان محدوده مطالعاتی در طی افق برنامه ریزی، سبب خواهد شد که اشتغال نیروی کار و بهره وری فیزیکی مصرف منابع آبی، کودها و سموم شیمیایی به ترتیب ۷/۱۰، ۱۰۶، ۱/۴ و ۸/۸ درصد افزایش و مصرف منابع آبی، کودها و سموم شیمیایی به ترتیب ۲/۴۸، ۹/۳ و ۸ درصد کاهش، یابد. لذا به مسئولان منطقه ای پیشنهاد می شود اجرای الگوهای زراعی پیشنهادی را در اولویت قرار دهند که این امر نیازمند تدوین الزامات قانونی، سیاست های تشویقی و تنبیهی و برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی می باشد.

کلیدواژه ها:

آب قابل برنامه ریزی ، الگوی بهینه کشت ، برنامه ریزی آرمانی فازی ، تغییر اقلیم ، آبخوان