مقاومت غیر اختصاص- نژادی در تعدادی از لاین های امید بخش گندم نسبت به بیماری زنگ زرد

بیماری زنگ زرد گندم با عاملPuccinia striiformis Westend. f. sp. tritici ، یکی از خسارت­زاترین بیماری هایگندم در ایران به شمار می رود. مقاومت میزبانی به ویژه مقاومت غیر اختصاص–نژادی (Race- nonspecific)، اقتصادی ترین روش مدیریت زنگ زرد است. اگرچه طول عمر ژن های مقاومت اختصاص– نژادی(Race-specific) با ترکیب ژن های مقاومت موثر می تواند طولانی شود. روش جایگزین، به کارگیری ارقامی است که دارای مقاومت غیراختصاص-نژادی بر اساس ترکیب ژن های دارای مقاومت تدریجی(Slow rusting) و یا کوچک اثر است. به منظور ارزیابی مقاومت غیراختصاص- نژادی در این پژوهش، واکنش گیاهچه­ها و گیاهان کامل ۲۲ لاین امید بخش گندم همراه با شاهد حساس ارزیابی شدند. واکنش گیاهچه ای در شرایط گلخانه­ای با استفاده از نژاد ۶E۱۵۰A+,Yr۲۷و واکنش گیاه کامل با اندازه­گیری شدت نهایی بیماری (FRS) و ضریب آلودگی (CI) تحت شرایط آلودگی طبیعی با دو بار آلودگی مصنوعی ارزیابی شد. آلودگی مصنوعی با مایه­زنی اینوکلوم زنگ زرد که دارای ویرولانس روی ژن هایYr۲، Yr۶، Yr۷،Yr۹، Yr۲۲، Yr۲۳، Yr۲۴، Yr۲۵، Yr۲۶، Yr۲۷، YrA وYrSU بود، انجام شد. آزمایش مزرعه­ای بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل طی سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که لاین های S-۹۰-۱، S-۹۰-۱۴، S-۹۰-۱۶،S-۹۰-۱۷ ،S-۹۰-۲۰، S-۹۰-۲۱و S-۹۰-۲۲همراه با شاهد حساس بیشترین مقدار FRS و CI را داشتند. لاین های S-۹۰-۲، S-۹۰-۳، S-۹۰-۴،S-۹۰-۹ ،S-۹۰-۱۱، S-۹۰-۱۳وS-۹۰-۱۸ در مرحله گیاهچه ای حساس و در مرحله گیاه کامل مقادیر پایین FRS و CI را نشان دادند. بنابراین، این لاین ها بر اساس نتایج این پژوهش و اطلاعات شجره­ای آن ها، دارای درجات متفاوتی از مقاومت تدریجی (مقاومت غیر اختصاص- نژادی یا پایدار) بودند. بقیه لاین ها که در مرحله گیاه کامل و گیاهچه ای مقادیر پایین آلودگی را نشان دادند، به عنوان لاین های نیمه مقاوم یا مقاوم انتخاب شدند.

کلیدواژه ها:

پوکسینیا استریفورمیس ، گندم ، مقاومت پایدار ، مقاومت تدریجی ، مقاومت غیر اختصاص- نژادی