شناسایی نشانگرهای مولکولی پیوسته با ژن های کنترلکننده عملکرد دانه، طول و عرض برگ پرچم و برگ دوم در گندم نان در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی

کم­آبی مهم­ترین تنش غیرزیستی است که رشد و عملکرد گندم را در بیشتر نقاط جهان محدود می­کند. برای شناسایی ژن­های کنترل کننده عملکرد دانه و طول و عرض برگ پرچم و برگ دوم در گندم نان، ۱۲۱ لاین اینبرد نوترکیب نسل F۸ حاصل از تلاقی رقم متحمل به خشکی آذر۲ و رقم پرمحصول ۸۷Zhong ۲۹۱ در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس توزیع فنوتیپی، تفکیک متجاوز برای کلیه صفات مورد مطالعه مشاهده شد. نقشه ژنتیکی مشتمل بر ۳۷ نشانگر SSR، ۱۶ نشانگر ISSR و ۳۲ نشانگر AFLP در مجموع ۱۱۵۷ سانتی­مورگان از ژنوم گندم را با متوسط فاصله ۲۶/۱۷ سانتی­مورگان بین دو نشانگر مجاور پوشش داد. بر اساس مکان­یابی فاصله­ای مرکب، تعداد ۵۹ QTL تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی برای صفات مورد مطالعه مکان­یابی شدند. برای طول برگ پرچم، چهار و یک QTL به­ترتیب تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی شناسایی گردید. علاوه بر این، هفت، هشت و نه QTL به­ترتیب برای عرض برگ پرچم و طول و عرض برگ دوم تحت شرایط دیم مورد شناسایی قرار گرفتند. برای عملکرد دانه نیز ۲۰ و ۱۰ QTL به­ترتیب تحت شرایط آبیاری تکمیلی و دیم مکان­یابی شدند. QTL شناسایی شده بین دو نشانگر ISSR۲۵_۲-CFA۲۲۵۷ برای عملکرد دانه تحت شرایط آبیاری تکمیلی با تبیین ۴۶/۴۰ درصد از واریانس فتوتیپی عملکرد دانه، به­عنوان QTL بزرگ ­اثر معرفی گردید. بیشتر QTLهای شناسایی شده دارای اثر افزایشی مثبت بودند که نشان­دهنده توارث الل موثر دراین جایگاه­ها از آذر۲ به نتاج می­باشد. هشت جایگاه برای ۲۹ QTL مربوط به صفات مختلف نیز مشترک بودند که نشان دهنده پیوستگی ژنی یا اثر پلیوتروپیک می­باشد. با توجه به اهمیت ناحیه مربوط به حدفاصل نشانگرهای ISSR۲۵_۲-CFA۲۲۵۷ در کنترل عملکرد دانه، با اشباع این ناحیه ژنومی با نشانگرهای بیشتر می­توان از آن­ها در برنامه گزینش به کمک نشانگر استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

تجزیه QTL ، تنش کمبود آب ، مکان یابی فاصله ای مرکب