بررسی اثرات تنش اسمزی بر برخی از خصوصیات رشد گیاهچه ای در مرحله جوانه زنی برنج

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله جوانه زنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال ۱۳۹۵ در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت انجام گرفت. عامل های مورد مطالعه شامل تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول ۶۰۰۰ (۰، ۵-  و ۱۵– بار)  و سه رقم برنج هاشمی، طارم و خزر و ۱۴ لاین موتانت حاصل از آنها بودند. صفات اندازه گیری شده شامل طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه بود. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل تنش در ژنوتیپ بر تمام صفات معنی دار بود. با افزایش تنش، میانگین کلیه صفات کاهش یافت. درصد کاهش طول ریشه چه (به ترتیب ۴۵ و ۲۵ درصد) و طول ساقه چه (به ترتیب ۳۶ و ۲۱ درصد) تحت هر دو شرایط تنش ۵- و ۱۵– بار، نسبت به سایر صفات بیشتر بود، که نشان می دهد از آنها می توان به عنوان معیارهایی برای ارزیابی تحمل به خشکی استفاده کرد. در شرایط عدم تنش و تنش (۵- و ۱۵- بار)، ژنوتیپ ۵ (TM۶-B-۷-۱) با مقادیر ۱۳/۱۵، ۰۰/۱۴ و ۳۸/۱۲ سانتی متر دارای بیشترین طول ساقه چه بود. بیشترین میزان وزن خشک ریشه چه (به ترتیب برابر با ۰۱۱۹/۰، ۰۱۰۷/۰ و ۰۰۸۹/۰ گرم) در شاهد و سطوح تنش ۵- و ۱۵- بار مربوط به ژنوتیپ ۱۲ (HM۵-۳۰۰-۳-۱) بود. از نظر شاخص تنش نیز ژنوتیپ های ۵ و ۶ (TM۶-B-۱۹-۲) متحمل به خشکی بودند. در مجموع، لاین های موتانت ۵ و ۱۲ (HM۵-۳۰۰-۳-۱) متحمل به خشکی و ارقام خزر، هاشمی و طارم حساس به آن بودند. بنابراین لاین های موتانت ۵ و ۱۲، ژنوتیپ هایی مناسب برای معرفی به عنوان رقم متحمل و یا برای استفاده در تحقیقات تحمل به خشکی بودند.

کلیدواژه ها:

پلی اتیلن گلیکول ، شاخص تنش خشکی ، لاین های موتانت ، همبستگی