شناسایی، ارزیابی و مدیریت خاستگاه های گردوغبار در غرب ایران

در سالهای اخیر پدیده گردوغبار در استانهای غربی ایران رو به فزونی گذاشته است و به موازات آن تغییرات محیطی شدید رخداده ذهن پژوهشگران و مدیران را، علاوه بر خاستگاههای خارجی، به خاستگاههای داخلی کشور نیز معطوف کرده است. در این تحقیق سعی شده است، با هدف مدیریت محیط، خاستگاههای داخلی گردوغبار در استانهای کرمانشاه و ایلام شناسایی و علل آن بررسی شود. از این رو، در این تحقیق نخست خاستگاههای گردوغبار با استفاده از تصاویر مادیس، شاخص TDI، و مدل HYSPLIT شناسایی شد. سپس، نقشههای ژئومورفولوژی و تغییر کاربری اراضی تهیه شد و بر روی نقشه خاستگاههای گردوغبار همپوشانی شد تا توزیع و فراوانی خاستگاهها در هر کلاس مشخص شود. توزیع فضایی خاستگاههای گردوغبار نشان میدهد چند منطقه مهم تولید گردوغبار در غرب این استانها قرار دارد که شامل نواحی اطراف دهستان ازگله، قصرشیرین، نفتشهر، و سومار در استان کرمانشاه و منطقه مهران، دهلران، و روستای ابوقویر در استان ایلام است. بیشتر دودتودههای گردوغبار از مناطقی منشا گرفتهاند که دارای ذخایر فراوان رسوبات آبرفتیاند و در آنها تغییر کاربری اراضی، بهویژه تبدیل اراضی مرتعی به کشاورزی، اتفاق افتاده است. بنابراین، برای جلوگیری از فرسایش بادی، پدیمنتها، مخروطافکنهها، دشتهای آبرفتی، و دشتهای سیلابی باید در اولویت برنامههای مبارزه با فرسایش بادی قرار گیرند و از تغییر کاربری اراضی مرتعی به کشاورزی جلوگیری شود. همچنین، با احیای پوشش گیاهی طبیعی در اراضی که تغییر کاربری صورت گرفته است وقوع گردوغبار در منطقه کاهش خواهد یافت.

کلیدواژه ها:

ایلام ، تصاویر مادیس ، تغییر کاربری اراضی ، ژئومورفولوژی ، کرمانشاه ، مدیریت گردوغبار