طراحی الگوی برنامه درسی برای استفاده از یادگیری غیررسمی مبتنی بر شبکه های اجتماعی مجاز در جهت توسعه حرفه ای دانشجو معلمان

پیشینه و اهداف: در چند سال اخیر سایت­ ها و نرمافزارهای شبکه­ های اجتماعی به عنوان یکی از بانفوذترین پدیده ­ها در بین فناوری ­های جدید تبدیل شده­ است. یادگیری های دانشجومعلمان و توسعه حرفه ای آن ها نیز در این بستر به صورت رسمی و غیررسمی اتفاق می‎ افتد. در این راستا هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی برنامه درسی برای استفاده از یادگیری غیررسمی مبتنی بر شبکه های اجتماعی مجاز در جهت توسعه حرفه ای دانشجو معلمان است.روش ها: این پژوهش با رویکرد چند روشی انجام شد. برای طراحی الگوی فوق، ابتدا از روش زمینه بنیاد استفاد گردید. مشارکت کنندگان این پژوهش کلیه دانشجو معلمان رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی بودند که در سال ۱۳۹۸-۱۳۹۷ مشغول به تحصیل بودند. براساس نمونه گیری هدفمند و با مصاحبه نیمه ساختار یافته، تا اشباع نظری داده ها، با ۱۵ نفر از این دانشجویان مصاحبه انجام شد. برای تحلیل داده‎ ها، با استفاده از رویکرد تحلیل ابعاد و طی مراحل کدگذاری باز، محوری و گزینشی، الگوی موجود مربوط به یادگیری غیررسمی مبتنی بر شبکه های اجتماعی دانشجو معلمان در جهت توسعه حرفه ای آنها استخراج شد. برای به دست آوردن اعتبارپذیری و تاییدپذیری داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیر شرکت کننده در پژوهش استفاده شد. در پایان با روش پژوهش نظریه ای و براساس یافته های قبلی، در ابتدا عناصر نه گانه کلاین مبنای کار قرار گرفت و براساس آن، الگوی موردنظر طراحی شد. در مرحله بعد به شناسایی مفاهیم اساسی یا همان ویژگی های عناصر برنامه درسی و مفاهیم ساختاری که در واقع همان شناسایی ارتباط بین این عناصر هست، پرداخته شد. درنهایت الگوی ارائه شده توسط متخصصان اعتباربخشی شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که اهداف در شبکه های اجتماعی پیش بینی نشده، انعطاف پذیر و پیوسته هستند که خاصیت گلوله برفی دارند و باید اعتباریابی شوند. محتوا در شبکه های اجتماعی لازم است از ویژگی هایی مانند؛ هماهنگ با مخاطب، زمینه ساز تفکر انتقادی، کنش گرا و غربال گر بودن برخوردار باشد. فعالیت های یادگیری؛ زمینه ساز خودکفایی و تعلق، برآورده کننده خواسته ها، برانگیزاننده و بسترساز آموزش فردی و گروهی است. مواد و منابع؛ متنوع، سهل الوصول، سیال و تعاملی است. گروه بندی فراگیران نیز غیرخطی، اختیاری و مبتنی بر تشریک مساعی و پاسخگویی آنلاین است. همچنین در شبکه های اجتماعی؛ زمان کافی برای تامل در پاسخ، امکان برقراری ارتباط با گره های ارتباطی در هرزمان، امکان هدر رفت زمان مفید با محتوای جذاب و دست یابی به حجم انبوهی از اطلاعات در زمان کم وجود دارد. علاوه بر این، دسترسی به اطلاعات و منابع آموزشی در هر مکان وجود دارد و مکان یادگیری، خالق فرصت ها و مبتنی بر زیست بوم و ارتباطات تعاملی است. راهبردهای تدریس در این پزوهش، مسئله محور، تعاملی، مبتنی بر شناورسازی فراگیر و با هدایت منعطف مدرس همراه است. شیوه های ارزشیابی هم کیفیت گرا، فرآیندمدار، خودارزیابانه، پیوسته و مبتنی بر بازخورد آنی است. همچنین یافته ها نشان داد که اکثر متخصصان اعتبار الگو را در سنجه های مربوط به اعتبار، انسجام، ادراک پذیری، نوآوری، کاربردپذیری، مقبولیت و جامعیت تایید کردند.نتیجه گیری: با توجه به ویژگی های عناصر برنامه درسی مبتنی بر شبکه های اجتماعی، به برنامه ریزان درسی پیشنهاد می شود که برای طراحی برنامه درسی مبتنی بر شبکه های اجتماعی در راستای تحقق توسعه حرفه ای دانشجومعلمان از مختصات این عناصر استفاده کنند. همچنین پیشنهاد می شود دانشگاه فرهنگیان زیرساخت های لازم را برای استفاده هدفمند از شبکه های اجتماعی در جهت توسعه حرفه ای دانشجومعلمان فراهم کند.

کلیدواژه ها:

برنامه درسی ، یادگیری غیررسمی ، شبکه های اجتماعی ، توسعه حرفه ای ، دانشجو معلمان