مقایسه ترکیبهای موجود در اسانس مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge) در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل در رویشگاه و مزرعه

جنس مرزه در دنیا حدود ۳۰ گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونه های اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونه ها در سال ۱۳۸۲ در خرم آباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در ۳۶ کرت کشت شدند. سرشاخه های گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله قبل از گلدهی و گلدهی از رویشگاه گیاه و مزرعه جمع آوری شدند و از آنها اسانس تهیه شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای آنالیز GC و GC/MS مورد شناسایی کیفی و کمی قرار گرفتند. در اسانس مرزه بختیاری جمع آوری شده از رویشگاه در مرحله قبل از گلدهی، عمده ترین ترکیبهای شناسایی شده پارا-سیمن (۵/۳۶٪)، کارواکرول (۰/۲۰٪) و تیمول (۲/۱۹٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (۲/۲۳٪)، کارواکرول (۸/۲۵٪)، تیمول (۳/۱٪) و منتون (۵/۱۸٪) بودند. در اسانس مرزه بختیاری جمع آوری شده از مزرعه در مرحله قبل از گلدهی عمده ترین این ترکیبها پارا-سیمن (۶/۲۸٪) و کارواکرول (۶/۴۸٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (۲/۲۱٪) و کارواکرول (۳/۶۲٪) بودند. بازده اسانس مرزه بختیاری کشت شده و جمع آوری شده از رویشگاه در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل به ترتیب (۱/۱% و ۱/۲%) و (۸/۱% و ۱/۱%) بود. مقایسه میزان کارواکرول در مرزه بختیاری کشت شده و وحشی در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل که به ترتیب ۶/۴۸%، ۳/۶۲% و ۲۰%، ۸/۲۵% بودند، نشان دهنده این است که تغییرات شرایط اکولوژیک ازجمله: ارتفاع از سطح دریا، دما، خاک، رطوبت، اقلیم و ... بر درصد کارواکرول تاثیر مثبت داشته است.

کلیدواژه ها:

Satureja bachtiarica Bunge ، اسانس ، کارواکرول ، پارا-سیمن ، تیمول