ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپ های نخود (Cicerarietinum L.) کابلی تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و تعیین روابط ژنتیکی ژنوتیپ های نخود کابلی تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده (۸×۸) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی ۸۹- ۱۳۸۸ اجرا گردید. براساس تجزیه به عامل ها در شرایط تنش خشکی، به طور کلی ۴ عامل انتخاب شدند که جمعا ۸۱ درصد از کل تغییرات داده ها را توجیه کردند. عامل اول و دوم حدود ۶۴ درصد از تغییرات را توجیه کرده و شامل صفات تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف های پر، وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه در بوته، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های اصلی، عرض شاخه، وزن ۱۰۰ دانه، طول و عرض غلاف و عرض دانه بودند. بنابراین این دو عامل را می توان به عنوان عامل های عملکرد و اجزای عملکرد معرفی کرد و ژنوتیپ های ۲، ۱۲، ۲۲، ۲۳، ۳۶، ۱۰۹، ۱۲۰، ۱۳۹، ۱۸۷، ۳۰۸، ۳۳۵، ۳۵۷، ۳۷۵، ۵۳۴، ۵۶۳ و ۶۲۹ به همراه ژنوتیپ های شاهد جم (۹۹۸) و کوروش (۹۹۹) که دارای عامل اول و دوم مثبت و بالاتری بودند، به عنوان ژنوتیپ های برتر با عملکرد بالا تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل معرفی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشه ای براساس صفات مورفولوژیکی، ژنوتیپ های مورد بررسی در ۴ گروه دسته بندی شدند. ژنوتیپ های گروه سوم و چهارم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد، میانگین بالاتری را در میان سایر گروه ها و همچنین میانگین کل ژنوتیپ ها داشتند که اکثر ژنوتیپ های قرار گرفته در این گروه ها ژنوتیپ های انتخاب شده براساس تجزیه نمودار پراکنش بای پلات می باشند. بنابراین با توجه به نتایج تجزیه خوشه ای می توان از تلاقی ژنوتیپ های گروه سوم و چهارم و ژنوتیپ های شاهد جم و کوروش برای تولید هیبریدهای زودرس با عملکرد بالا اقدام نمود.

کلیدواژه ها:

نخود کابلی ، تنش خشکی ، تجزیه به عامل ها ، تجزیه واریانس چند متغیره ، تجزیه خوشه ای