بررسی ساختار ژنتیکی صفات روزنه ای و برگ پرچم در گندم دوروم

    مطالعات فیزیولوژیکی در گندم دلالت بر این داشته که برگ پرچم سهم عمده ای در عملکرد دانه دارد. همچنین تعداد، نحوه توزیع و مورفولوژی روزنه روی سطح برگ گندم نیز از ویژگی­های مهم در شاخص مقاومت به خشکی و سازگاری ارقام گندم به نوسانات سطوح دی اکسیدکربن است . ب ه ­منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی برگ پرچم و صفات روزنه­ای در گندم دوروم از ۴۹ ژنوتیپ حاصل از تلاقی دای­آلل کامل هفت ژنوتیپ در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی استفاده گردید. صفات عرض، طول و سطح برگ پرچم، تعداد روزنه در سطح رویی و زیرین برگ پرچم، مساحت روزنه در سطح رویی و زیرین برگ پرچم ارزیابی گردید. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت معنی­دار بین ژنوتیپ­ها برای کلیه صفات مورد مطالعه بود. میانگین مربعات قابلیت ترکیب­پذیری عمومی ( GCA ) برای کلیه صفات معنی­دار بود. در حالیکه میانگین مربعات قابلیت ترکیب­پذیری خصوصی ( SCA ) برای همه صفات به­جز طول برگ پرچم و سطح برگ پرچم معنی­دار گردید. معنی­دار بودن نسبت GCA به SCA در صفات طول برگ پرچم و مساحت روزنه در سطح رویی برگ پرچم نشان­دهنده سهم بیشتر اثرات افزایشی ژن­ها در بروز آن صفات است. معنی­دار بودن میانگین مربعات تلاقی­های معکوس نیز برای تمام صفات مبین وجود اثر مادری در کلیه صفات بود. برآورد اثر GCA والد­ها نشان داد که رقم Dipper-۶ دارای بیشترین اثرات GCA مثبت و معنی­دار در سطح، طول و عرض برگ پرچم بود. با استفاده از روش بای­پلات نیز نتایج مشابه­ای بدست آمد. بیشترین وراثت­پذیری خصوصی در صفات طول برگ پرچم و مساحت روزنه در سطح رویی برگ (به ترتیب ۲۷/۰ و ۲۱/۰) دیده شد. بنابراین در مواد ژنتیکی مورد مطالعه، انتخاب برای این صفات در نسل­های اولیه از کارایی بالایی برخوردار است.    

کلیدواژه ها:

گندم دوروم ، پارامترهای ژنتیکی ، صفات روزنه ای