ارزیابی میزان پایداری نرعقیمی در تعدادی از لاین های نرعقیم سیتوپلاسمی در برنج

ارزیابی پایداری عقیمی لاین های نرعقیم جهت گزینش لاین های مطلوب از برنامه های مهم در تولید برنج هیبرید است. از این رو در تحقیق حاضر از ۷ لاین نرعقیم سیتوپلاسمی (A لاین) و تعداد ۳۳ لاین نرعقیم حاصل از هفتمین تلاقی برگشتی ارقام ایرانی با لاین های نرعقیم معرفی شده از ایری به همراه لاین والدینی به صورت آزمایش کرت های خردشده در زمان و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی استفاده گردید. صفات درصد عقیمی گرده در ۹ دوره و عقیمی خوشه در ۵ دوره در شرایط مزرعه ای و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین اثر متقابل لاین های مورد مطالعه در زمان برای هر دو صفت عقیمی گرده و خوشه در سطح احتمال ۱ درصد بود. مقایسه میانگین صفت عقیمی گرده نشان داد که پنج رقم نعمت، شصتک محمدی، گرده، حسنی ریشک قرمز و خزر در تمامی تلاقی های انجام شده با لاین های نرعقیم بین المللی، عقیمی کامل در نه دوره ارزیابی از خود نشان داده اند و جزء لاین های کاملا عقیم و پایدار بودند که نشان دهنده انتقال ژن های عقیمی از لاین های خارجی به ارقام مورد نظر بود. مقایسه میانگین درصد عقیمی گرده و خوشه در تعدادی از لاین های نرعقیم سیتوپلاسمی برنج در مراحل ارزیابی عقیمی نشان داده که لاین حسنی A (حسنی × دانش۲A) ضمن داشتن عقیمی کامل در ۴ دوره زمانی مورد مطالعه از شهریور تا مهرماه، در سه دوره نیز از بهار تا شهریور باروری نسبی داشته و تنها در دوره اول کاشت در اوایل بهار بیشترین مقدار تولید بذر نوکلئوس (۶۷/۲۵ درصد) را داشته است. لاین IR۶۸۸۹۹A نیز که در تمامی مراحل ارزیابی عقیمی بالایی نشان داده بود در شرایط گلخانه ای با دمای بالا (> ۲۴ درجه سانتی گراد) و طول روز کوتاه (<۷۵/۱۳ ساعت) ۶۷/۱۵ درصد تشکیل بذر داشته است. از این رو از این لاین ها می توان در برنامه هیبرید دو لاین بهره برد.

کلیدواژه ها:

Sterility stability ، CMS ، Rice ، پایداری عقیمی ، نرعقیمی سیتوپلاسمی ، برنج