برآورد ترکیب پذیری صفات زراعی و فیزیولوژیکی لاین های اینبرد ذرت (Zea mays L.) دانه ای با استفاده از تلاقی لاین × تسترتحت شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی

دستیابی به نتایج مطلوب در برنامه­های اصلاحی، نیازمند انتخاب آگاهانه والدین بر اساس قابلیت ترکیب­پذیری عمومی و خصوصی می­باشد. مشخص نمودن ترکیب­پذیری­ها و اجزای واریانس ژنتیکی یکی از مهم­ترین مراحل در برنامه به­نژادی لاین­های اینبرد ذرت است .بدین منظور، تعداد ۲۵ لاین زودرس دانه­ای با دو تستر (k۱۲۶۳.۱ زودرس و A۶۷۹ دیررس) به روش لاین × تستر تلاقی داده شد و ۵۰ هیبرید حاصل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبیاری نرمال و تنش خشکی در سال ۱۳۹۲ در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس آماری حاکی از وجود تفاوت معنی­دار  بین هیبریدها از نظر تمام صفات مورد بررسی در هر دو محیط در سطح احتمال ۱% بود. واریانس اثر متقابل لاین × تستر برای کلیه صفات در هر دو محیط نشان­دهنده معنی­دار بودن واریانس غالبیت (نقش اثرات غیر­افزایشی) می­باشد. نسبت  &sigma ۲ gca/&sigma ۲ sca بیانگر نقش بیشتر واریانس غیر­افزایشی برای اکثر صفات در هر دو شرایط آبیاری بود. از نظر عملکرد و سایر صفات در شرایط نرمال لاین­های ۱، ۵، ۱۴، ۱۵ و ۱۸ و در شرایط تنش لاین­های ۱، ۱۰، ۱۸، ۲۶ و ۳۱ دارای GCA مثبت و معنی­دار و از نظر زودرسی لاین­های ۱، ۷، ۸، ۱۰ و ۲۸ دارای GCA منفی و بسیار معنی­دار در هر دو شرایط بودند. از نظر عملکرد دانه ترکیبات  L۵×T۱، L۹×T۱، L۱۶×T۲ و L۱۹×T۱ در شرایط نرمال و ترکیبات L۱×T۱، L۱۳×T۱، L۲۷×T۲ و L۱۶×T۲ دارای SCA مثبت و معنی­دار در شرایط تنش خشکی بودند که جهت آزمایشات ارزیابی و مقایسه عملکرد منطقه­ای و برآورد اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط و شناسایی و انتخاب برترین هیبرید­ها، می­توان لاین­های مذکور را مورد استفاده قرار داد.

کلیدواژه ها:

Gene Effects ، Combining ، Drought ، Corn ، اثرات ژن ، ترکیب پذیری ، تنش خشکی ، ذرت