ارزیابی لاین های خالص نوترکیب عدس تحت تنش خشکی

عدس با بیش از ۲۸ درصد پروتئین، قیمت نسبی پایین و طعم مطلوب، نقش بسیار مهمی در رژیم غذایی انسان داشته و در مناطق خشک و نیمه خشکی مورد توجه می­باشد، بنابراین شناسایی ارقامی از آن که متحمل به خشکی باشند، ضروی به نظر می رسد. از این رو، به منظور ارزیابی تاثیر تنش خشکی در مرحله گلدهی بر ۱۶۸ لاین اینبرد نوترکیب عدس حاصل از تلاقی رقم هندی L۳۶۸۵ (پر محصول، دارای عادت رشدی ایستاده و زودرس) به عنوان والد مادری و رقم ایرانی قزوین (دارای عادت رشدی خوابیده و دیررس) به عنوان والد پدری، آزمایشی تحت دو شرایط معمول زراعی و تنش خشکی پایان دوره رشد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ به اجرا در آمد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب داده ها، نشان داد که بین لاین ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه به­غیر از قطر دانه در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. اختلاف بین شرایط معمول زراعی و تنش خشکی و برهمکنش لاین × تنش برای کلیه صفات به جز روز تا گلدهی و قطر دانه معنی دار شد. در محیط تنش نسبت به شرایط معمول زراعی، صفات وزن غلاف در بوته، عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته به ترتیب با کاهش ۵۴، ۳/۴۵ و ۲۵/۴۲ درصدی نسبت به شرایط معمول زراعی، بیشترین تاثیرپذیری را نشان دادند. از نظر عملکرد دانه، عملکرد زیستی، روز تا رسیدگی و تعداد غلاف در بوته، لاین های ۱۶۰، ۱۲۵، ۴۸، ۱۲۹ و ۱۰۳ به عنوان لاین های برتر شناسایی شدند. تجزیه همبستگی بیانگر رابطه مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه با عملکرد زیستی، تعداد غلاف در بوته و وزن غلاف در بوته و همچنین همبستگی منفی و معنی دار با روز تا رسیدگی در هر دو شرایط بود. انجام رگرسیون گام به گام برای عملکرد دانه در هر دو محیط، اهمیت و نقش تعیین کننده صفات عملکرد زیستی و روز تا رسیدگی را نشان داد. در کل بر مبنای نتایج این آزمایش ضمن شناسایی اولیه لاین های پرمحصول در شرایط معمول زراعی و لاین های متحمل به تنش خشکی در جامعه مورد بررسی، بر اهمیت ویژه صفات عملکرد بیولوژیکی، روز تا رسیدگی، تعداد و وزن غلاف در بوته در انتخاب به منظور افزایش عملکرد دانه در عدس تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

Agro-morphological diversity ، Drought stress ، Lentil ، Pure line ، Stepwise regression ، تنش خشکی ، تنوع اگرو-مورفولوژیکی ، رگرسیون مرحله ای ، عدس ، لاین خالص