ارزیابی صفات موفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های برنج (Oryza sativa L.) هوازی و غرقابی در شرایط تنش خشکی و نرمال

با توجه به اهمیت تنش خشکی به­عنوان مهم­ترین عامل محدودکننده تولید برنج در دنیا، شناسایی ژنوتیپ­های متحمل به تنش خشکی می­تواند یک راهکار ارزشمند برای مقابله با کم آبی باشد. در پژوهش حاضر ۵۳ ژنوتیپ برنج متشکل از ۳۱ رقم هوازی و ۲۲ رقم غرقابی بومی در دو محیط تنش کم آبی و  نرمال در منطقه سنگر رشت در ایران در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. تعداد ۱۸ صفت  مختلف  شامل صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که برای تمامی صفات، اختلاف بین ژنوتیپ­ها در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود که نشان دهنده تنوع بالا و واکنش­های متفاوت ژنوتیپ­ها در دو محیط بود. تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­ها را در هر کدام از شرایط در سه گروه تقسیم­بندی کرد. در شرایط بدون تنش، گروه دوم با ۲۱ ژنوتیپ که شامل ۱۴ ژنوتیپ برنج هوازی و ۷ رقم غرقابی بود، از لحاظ صفات عملکرد دانه، وزن کل خوشه­ها و خوشه ساقه اصلی، تعداد دانه کل و دانه بارور، میانگین بالاتر از سایر ژنوتیپ­ها داشتند. در شرایط تنش خشکی، مطلوب­ترین ژنوتیپ­ها در گروه دوم واقع شدند. در این گروه که شامل ۱۹ ژنوتیپ هوازی و ۴ رقم غرقابی بود از لحاظ صفات مرتبط با عملکرد ازجمله وزن کل خوشه­ها، وزن خوشه ساقه اصلی، عملکرد دانه، وزن خشک بوته، وزن هزاردانه، تعداد دانه کل و دانه بارور برتر از سایر گروه­ها ظاهر شدند. در مجموع ۱۱ ژنوتیپ هوازی و ۲ رقم غرقابی (درفک و گوهر) در هر دو شرایط  نرمال و تنش خشکی در گروه برتر از لحاظ عملکرد دانه و اجزای عملکرد واقع شدند.

کلیدواژه ها:

Cluster analysis ، Drought stress ، Morphologic traits ، Rice ، برنج ، تجزیه خوشه ای ، تنش خشکی ، صفات