بررسی اثرات تنش آبی بر برخی خصوصیات فنولوژیکی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ژنوتیپ های جو (Hordeum vulgare L.) بهاره دیم

خشکی یکی از زیانبارترین تنش ­های غیرزیستی در سراسر جهان است که رشد، نمو و عملکرد نهایی گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهد. واکنش ۱۳ ژنوتیپ و رقم جو دو ردیفه بهاره دیم مناطق سرد ایران به تنش آبی بر اساس صفات فنولوژیکی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ارزیابی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه تیمار آبیاری (آبیاری کامل و آبیاری بر اساس ۶۰ و ۸۰ درصد تخلیه آب قابل نگهداری) انجام گرفت. تنش­ آبی دو هفته قبل از گلدهی اعمال گردید. نتایج مقایسه میانگین ­ها نشان داد که کلیه صفات مطالعه ­شده، بجز انشعابات ریشه، طول ریشه و نسبت طول ریشه به ارتفاع بوته، با افزایش سطح تنش کاهش یافتند. با در نظر گرفتن تمامی صفات، شناسایی دو ژنوتیپ ۷۱۹۳۸ و ۱-۷۲۵۶۶ و دو رقم آبیدر و Dayton / Ranney متحمل به خشکی  ممکن شد که بیشترین عملکرد را در شرایط آبیاری کامل و هر دو تیمار تنش خشکی داشتند. همچنین، ژنوتیپ ۷۱۷۰۴ توانست اولین سطح تنش آبی را تحمل کند اما قادر به تحمل دومین سطح تنش نبود. با وجود این، رقم Denmark  عملکرد مطلوبی در شرایط طبیعی تولید نکرد ولی به هر دو سطح تنش تحمل نسبی داشت. بنابراین، بعد از آزمایشات تکمیلی تحت تنش آبی در شرایط حقیقی دیم در مناطق خشک و نیمه خشک سرد، این ژنوتیپ­ ها برای کشت در این نواحی قابل توصیه هستند و همچنین می ­توان برای اصلاح ژنوتیپ­ های متحمل به خشکی در برنامه ­های اصلاحی از آنها استفاده نمود.    

کلیدواژه ها:

Barley genotypes ، Cold areas ، Drought tolerance ، Rainfed condition ، Water stress ، تحمل خشکی ، تنش آبی ، ژنوتیپ های جو ، شرایط دیم ، مناطق سرد