ارزیابی کارایی مدل WEPP در برآورد رسوب حوزه آبخیز سولاچای- اردبیل

آب و خاک حاصل­خیز مهم­ترین منابع طبیعی هر کشور و پایه و اساس حیات بشر به شمار می­آیند. فرسایش خاک و تولید رسوب باعث کاهش حاصلخیزی زمین­های زراعی و در نتیجه به مخاطره افتادن حیات انسان می­شود، از طرف دیگر افزایش میزان رسوبدهی حوزه­های آبخیز نقش مهمی در کاهش عمر مفید سدها و کاهش ظرفیت آبگیری آنها دارد، بنابراین بررسی و مطالعه­ی فرسایش خاک و برآورد رسوب خروجی حوزه­های آبخیز امری ضروری می­باشد. انجام مطالعات ارزیابی کمی تولید رسوب با استفاده از مدل­های مختلف یکی از راهکارهایی است که از طریق آن می­توان این پدیده را تا حدودی کنترل و مقدار آن را به حداقل رساند. هدف از این پژوهش، ارزیابی کارایی مدل WEPP در برآورد رسوب خروجی از حوزه آبخیز سولاچای می­باشد. روش کار در مدل WEPP به این صورت بود که در ابتدا فایل مربوط به هریک از پارامترهای مدل (اقلیم، خاک، توپوگرافی، مدیریت و آبراهه) ایجاد و وارد نرم­افزار GeoWEPP شد و در نهایت مقدار رسوب محاسبه گردید. از آنجا که مدل WEPP کارایی لازم در برآورد رسوب برای سه مقیاس دامنه، حوزه آبخیز و مسیرهای جریان را دارا می­باشد، لذا مقدار رسوب ویژه برآوردشده در هریک از سه حالت فوق، به ترتیب برابر با ۲۱۳/۰، ۱۷۸/۰ و ۷۸۵/۰ و مقدار رسوب مشاهده­ای نیز برابر با ۲۴۱/۰ تن در هکتار در سال به­دست آمد. مقایسه­ی نتایج مدل WEPP با رسوب مشاهده­ای بیانگر این است که مقادیر برآوردی رسوب در حالت­های دامنه و حوزه آبخیز به مقدار رسوب مشاهده­ای نزدیک­تر بوده و نسبت به حالت مسیرهای جریان نتایج قابل قبول­تری را ارائه داده­اند.

کلیدواژه ها:

Sediment estimation ، Sulachai watershed ، Soil erosion ، WEPP model ، Geo WEPP ، GIS ، برآورد رسوب ، حوزه آبخیز سولاچای ، فرسایش خاک ، مدل WEPP ، Geo WEPP ، GIS