شکوفایی علمی تمدن اسلامی دوره فاطمیان از دیدگاه خاورشناسان

دوره فاطمیان(۲۹۷-۵۶۷ ق) از دوره های مهم در زمینه شکوفایی تمدن اسلامی است که تاکنون کمتر اندیشمندان و صاحب نظران مسلمان و غیر مسلمان به واکاوی آن پرداخته اند. با وجود آنکه توجه نویسندگان مسلمان و خاورشناسان به حوادث سیاسی این دوره، زوایایی از تاریخ فاطمیان را آشکار نموده، اقدامات فرهنگی و علمی آنان بیشتر در حاشیه مورد توجه قرار گرفته است. خاورشناسان متقدم بیشتر به موضوعات سیاسی این دوره پرداخته و کمتر به جنبه های علمی آن توجه نموده اند، اما برخی از متاخران مانند هاینس هالم و پل.ای.واکر در دوره اخیر با تمرکز بیشتری، به بررسی جنبه های علمی دوره فاطمیان نموده و زوایایی از آن را واکاوی کرده اند. اگر چه برخی از خاورشناسان در مورد شکوفایی علمی در این دوره، نظر مثبتی نداشته و یا تردید نموده اند، در مقابل برخی دیگر با اطمینان از وجود شکوفایی علمی در این دوره سخن به میان آورده و معتقدند شواهد متعددی بر شکوفایی تمدنی این دوره می توان ارائه نمود. تاسیس موسسات علمی برجسته ای نظیر الازهر و دارالعلم و تالیف آثار علمی در زمینه های گوناگون به دست دانشمندان برجسته در این دوره، برترین این شواهد به شمار می رود. بررسی دیدگاه خاورشناسان به منزله نگاه بیرونی که این نوشتار در پی آن است، می تواند برای شناسایی جنبه های پرتوان تمدن اسلامی در این دوره ارزشمند باشد.

کلیدواژه ها:

فاطمیان ، خاورشناسان ، شکوفایی علمی ، علوم اسلامی ، تمدن اسلامی