مدیریت سیلاب بر مبنای ریسک

امروزه با توجه به تعداد سیلاب های به وقوع پیوسته در دنیا و خسارات مالی و تلفات جانی زیادی که از خود به جای مـی گذارنـد، اهمیـت بررسی و مهار آنها بیش از پیش نمایان شده است . آمار مربوط به خسارات سیلاب های به وقوع پیوسته و هزینـه زیـادی کـه مهـار ایـن سیلاب ها بر دوش دول مختلف تحمیل می نماید، نشانگر این امر است که مهار تمامی این سیلاب ها امکان پذیر نمی باشد و تنها می توان با اتخاذ راهکارهای مدیریتی مناسب ( در دو بخش سازه ای و غیر سازه ای ) مقدار این خسارات را حداقل نمود . در واقـع تـصمیم گیرنـدگان و مدیران باید با توجه به میزان ریسک موجود در هر نوع سیلاب، تصمیم مدیریتی خاصی را اتخاذ نمایند . در این مقاله با در نظر گرفتن تلفیق و هزینه های گزینه های سازه ای و غیر سازه ای مدیریت سیلاب، ترکیب بهینه از این گزینه ها بر مبنای کمترین امید ریاضی خسارات مالی و تلفات جانی برای یک رودخانه تحت تاثیر سیل، ارائه می گردد . به منظور محاسبه خـسارات ناشـی از سیلاب های با دوره بازگشت مختلف، شبیه سازی رودخانه به کمک نرم افزار HEC-RAS انجام پذیرفته و بر اساس نتایج روندیابی مدل، سطوح زیر آب رفته سیلابدشت تعیین و با توجه به سطوح زیر آب رفته و نوع کاربری ار اضـی اطـراف رودخانـه، خـسارت کـل محاسـبه می گردد . در نهایت با توجه به شبیه سازی های صورت گرفته، منحنی احتمال برای بـازه هـای مختلـف در طـول رودخانه محاسبه می گردند . منحنی ها به دست آمده به عنوان قیدهای مدل بهینه سازی بکار گرفته شده و بر اساس آنهـا کـاهش خـسارت ناشی از انجام هر ترکیب از گزینه های کنترل سیلاب محاسبه می گردد . تابع هدف مدل بهینه سازی پیشنهادی یک تابع هدف اقتصادی بـر اساس ریسک رخدادهای تصادفی سیلاب است، که با استفاده از الگوریتم ژنتیک بهینه سازی می شود . نتایج حاصل از مـدل بهینـه سـازی تلفیق بهینه گزینه های مدیریتی بر اساس کاهش امید ریاضی هزینه ها و خسارات مالی و تلفات جانی ناشی از اجرای آنها می باشد . در این مقاله رودخانه سفیدرود از پایین دست سد سفیدرود تا دریای خزر به عنوان مطالعه موردی در نظر گرفته شده که با توجه به شرایط موجود و کاربری ارا ضی اطراف رودخانه ترکیب بهینه گزینه های مختلف مدیریت سیلاب، در طول رودخانه، با توجه به نتایج مدل بهینه سازی ارائه شده اند .

کلیدواژه ها:

مدیریت سیلاب ، ریسک ، بهینه سازی ، شبیه سازی ، روندیابی سیلاب ، تلفیق ، الگوریتم ژنتیک