پایش تغییرات مکانی و زمانی خشکسالی آب های زیرزمینی با استفاده از شاخص های GRI و SWI (مطالعه موردی: دشت ساری- نکا

کاهش تغذیه سفره های آب زیرزمینی، افزایش برداشت از طریق چاه های عمیق جهت کشاورزی، افزایش دما و تبخیر و تعرق، تغییرات اقلیمی و تغییر نوع بارش موجب کاهش تراز و افت سطح آب های زیرزمینی شده که از آن به عنوان خشکسالی آب های زیرزمینی یاد می شود. شناسایی، پایش و بررسی خصوصیات خشکسالی در برنامه ریزی منابع آب بسیار مهم است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و زمانی خشکسالی آب های زیرزمینی با استفاده از شاخص های منبع آب زیرزمینی GRI و سطح آب استاندارد شده SWI در محدوده دشت ساری- نکا می باشد. برای این منظور، داده های مربوط به آب های زیرزمینی ۴۰ حلقه چاه پیزومتری از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۹۴ مورد تحلیل قرار گرفت. سپس شاخص های GRI و SWI برای مقیاس های زمانی ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماهه در نرم افزار های Minitab و M.S Excel محاسبه گردید. گستره مکانی خشکسالی آب های زیرزمینی در محدوده دشت مورد مطالعه از روش IDW در نرم افزار ArcMap ۱۰.۳ بدست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که شدیدترین خشکسالی در مقیاس زمانی ۳ ماه در شاخص GRI در شهریور ماه ۱۳۹۴ با مقدار ۹۳/۳- و در شاخص SWI در مهر ماه ۱۳۹۴ با مقدار ۸۶/۴ رخ داده است. تغییرات مکانی خشکسالی بیان کننده وقوع خشکسالی در بخش های شمالی دشت بوده که مربوط به مرداد ماه سال ۱۳۸۴ می باشد. نقشه های پهنه بندی نشان دادند که مرداد ماه دارای بیشترین مقدار پهنه خشکسالی و بهمن ماه دارای کمترین مقدار آن می باشد، که مهم ترین عامل آن برداشت از سفره های آب زیرزمینی برای کشاورزی می باشد.    

کلیدواژه ها:

Sari-Neka Plain ، Groundwater Drought ، IDW Method ، GRI Index ، SWI Index ، دشت ساری- نکا ، خشکسالی آب زیرزمینی ، روش IDW ، شاخص GRI ، شاخص SWI