شناسایی و رتبه بندی پیامدها و شرایط مداخله گر و زمینه ای مدیریت سود در صنعت بانکداری ایران

هدف: میزان شیوع و پیامدهای قوی مدیریت سود، نقش تعیین­کننده بانک­ها در اقتصاد هر کشور و نحوه عمل آنها در حوزه حسابداری و گزارشگری مالی، زمینه را برای ورود پژوهش های حسابداری به منظور بررسی صنعت بانکداری مهیا می نماید. باتوجه به خلا پژوهش های کیفی، هدف شناسایی و رتبه بندی پیامدها و شرایط مداخله گر و زمینه ای مدیریت سود در این صنعت می باشد. روش : روش شناسی پژوهش، دلفی فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتب فازی با ابزار مصاحبه و پرسشنامه است. با استفاده از روش نمونه­گیری گلوله­برفی، پس از مصاحبه با ۱۵ نفر از خبرگان این صنعت، پرسشنامه های دلفی و مقایسات زوجی در اختیار ۲۳ نفر از افرادی که در تهیه، تحلیل و حسابرسی صورت های مالی بانک ها فعالیت داشته اند قرار گرفت. قلمرو زمانی پژوهش سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در نظر گرفته شده است. یافته ها: شرایط مداخله­گر موثر در بروز مدیریت سود در صنعت بانکداری به­ترتیب «فشار محیط اقتصادی»، «عوامل درگیر در سطح شفافیت مالی»، «عوامل خاص صنعت» و «عوامل محیط قانونی» می­باشند. شرایط زمینه ای نیز به­ترتیب عبارتند از: بسترهای «اقتصادی»، «فرهنگی»، «نظارتی و قانونی» و «خاص صنعت». به علاوه پیامدهای این پدیده به­ترتیب عبارتند از: «تحریف گزارشگری مالی»، «پیامدهای اجتماعی»، «پیامد اقتصادی و بازار پولی» و «پیامد تاثیر بر بازار سرمایه». نتیجه گیری: فرهنگ شدن پرداخت سود، انگیزه بقای بانک، انگیزه خاص مدیریت، کیفیت استانداردهای حسابداری و انگیزه قانونی، شرایط اصلی تاثیرگذار بر مدیریت سود بوده و پیامدهای اصلی آن، انباشت دارایی­های سمی، فساد سیستماتیک، افزایش شدید تورم و  افزایش عدم تقارن اطلاعاتی می باشد. دانش افزایی: این یافته­ها می تواند علاوه بر توسعه ادبیات و نظریه های مربوط به آن، برای سرمایه گذاران، بانک مرکزی، استانداردگذاران، بازرسان و حسابرسان مفید واقع شود.

کلیدواژه ها:

صنعت بانکداری ، شرایط مداخله گر و زمینه ای ، پیامدهای مدیریت سود ، روش دلفی فازی ، فرایند تحلیل سلسله مراتب فازی