سنجش ظرفیت سازگاری سکونتگاه های روستایی پیرامون دریاچه ارومیه (مورد مطالعه: شهرستان میاندوآب)

امروزه برای سازگار شدن با استرس­ های واقعی یا مورد انتظار و برای مقابله با پیامدها و بحران­ های طبیعی (خشکسالی، سیل، زلزله و غیره) توجه به ظرفیت سازگاری سکونتگاه­ های انسانی به ویژه در مناطق روستایی، از اهمیت بی ­بدیلی برخوردار است. بنابراین، هدف از این مقاله بررسی و سنجش میزان ظرفیت سازگاری نواحی روستایی نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه در شهرستان میاندوآب است. این پژوهش کاربردی و از لحاظ روش توصیفی – تحلیلی و برای جمع ­آوری داده ­ها از مطالعات کتابخانه ­ای و میدانی استفاده شد. ۱۵ درصد از روستاهای این شهرستان با استفاده از سه  معیار تعداد خانوار روستایی، توزیع جغرافیایی و موقعیت طبیعی به عنوان جامعه آماری انتخاب و سپس از این میان این روستاها با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۳۳۰ خانوار به ­عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده­ ها از آزمون تی­ تک نمونه­ ای، مدل تصمیم­ گیری کوپراس، تحلیل خوشه ­ای و آماره مورن I در نرم­ افزار GIS بهره گرفته شد. یافته­ ها نشان داد، ۱۰ درصد روستاها (سه روستای گل سلیمان­ آباد، تازه کند حاصل­ قوبی و حاجی­حسن) با ظرفیت سازگاری بالا، ۶۷/۶ درصد در سطح سازگاری متوسط، ۳۳/۱۳ درصد در سطح سازگاری پایین و ۶۷/۶۶ درصد روستاها که ۲۰ روستای نمونه را شامل می ­شود، در وضعیت خیلی پایین از نظر ظرفیت سازگاری نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه قرار گرفتند. در ضمن الگوی فضایی شاخص­ های ظرفیت سازگاری در شهرستان میاندوآب بر اساس آماره مورن I از الگوی تصادفی پیروی می­کند و روستاهای که دسترسی به منابع آب و سرمایه کافی و دسترسی سریع به شهر میاندوآب دارند از میزان ظرفیت سازگاری بالاتری برخوردار هستند و در کل میزان ظرفیت سازگاری روستاهای مورد مطالعه در سطح متوسط به پایین  قرار دارد. امروزه برای سازگار شدن با استرس ­های واقعی یا مورد انتظار و برای مقابله با پیامدها و بحران­ های طبیعی (خشکسالی، سیل، زلزله و غیره) توجه به ظرفیت سازگاری سکونتگاه­ های انسانی به ویژه در مناطق روستایی، از اهمیت بی­ بدیلی برخوردار است. بنابراین، هدف از این مقاله بررسی و سنجش میزان ظرفیت سازگاری نواحی روستایی نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه در شهرستان میاندوآب است. این پژوهش کاربردی و از لحاظ روش توصیفی – تحلیلی و برای جمع آوری داده ­ها از مطالعات کتابخانه ­ای و میدانی استفاده شد. ۱۵ درصد از روستاهای این شهرستان با استفاده از سه  معیار تعداد خانوار روستایی، توزیع جغرافیایی و موقعیت طبیعی به عنوان جامعه آماری انتخاب و سپس از این میان این روستاها با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۳۳۰ خانوار به ­عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده­ ها از آزمون تی ­تک نمونه ­ای، مدل تصمیم­ گیری کوپراس، تحلیل خوشه ­ای و آماره مورن I در نرم­افزار GIS بهره گرفته شد. یافته ­ها نشان داد، ۱۰ درصد روستاها (سه روستای گل سلیمان­ آباد، تازه کند حاصل­قوبی و حاجی­ حسن) با ظرفیت سازگاری بالا، ۶۷/۶ درصد در سطح سازگاری متوسط، ۳۳/۱۳ درصد در سطح سازگاری پایین و ۶۷/۶۶ درصد روستاها که ۲۰ روستای نمونه را شامل می­ شود، در وضعیت خیلی پایین از نظر ظرفیت سازگاری نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه قرار گرفتند. در ضمن الگوی فضایی شاخص­ های ظرفیت سازگاری در شهرستان میاندوآب بر اساس آماره مورن I از الگوی تصادفی پیروی می کند و روستاهای که دسترسی به منابع آب و سرمایه کافی و دسترسی سریع به شهر میاندوآب دارند از میزان ظرفیت سازگاری بالاتری برخوردار هستند و در کل میزان ظرفیت سازگاری روستاهای مورد مطالعه در سطح متوسط به پایین  قرار دارد.

کلیدواژه ها:

Adaptation capacity ، Drought ، Urmia Lake ، Miandoab County. ، ظرفیت سازگاری ، خشکسالی ، دریاچه ارومیه ، شهرستان میاندوآب