بررسی تاثیر زمان وقوع سیل بر وسعت اراضی سیلگیر

در ایران همه ساله پهنه های وسیعی از اراضی مرغوب و حاصلخیز سواحل رودخانه و مسیلها بر اثـر عبـور جریانهـای سـیلابی فرسایش یافته و تخریب می شوند و جهت ساماندهی و مدیریت رودخانه ها و کنترل فرسایش، لازم است که شـناخت درسـتی از رفتـار هیدرولیکی جریان و نحوه تاثیر پوشش گیاهی دشت های سیلابی اطراف بر مدیریت سیل به وجود آید . ازسویی ضـریب مانینـگ یکـی از پارامترهای مهم افت انرژی در کانالها و رودخانه ها بوده و تعیین ضریب زبری مناسبی که بیانگر شرایط واقعی رودخانه باشد، نقش موثری در تراز آب و سرعت جریان در هر مقطع دارد . در این مقاله با توجه به اینکه تغییرات پوشش گیاهی ناشی از تغییر فصل می تواند تـا حـد زیادی بر مقادیر ضریب مانینگ برآوردی و در نتیجه مساحت سیلگیری تاثی رگذار باشد، اقدام به بررسی تاثیر زمان وقوع س یل بر وسـعت پهنه های سیلگیر گردیده و با استفاده از الحاقیه HEC-GeoRAS ، 103 مقطـع عرضـی در طـول 5/5 کیلـومتر از رودخانـه بـابلرود در نظرگرفته شد . در مرحله بعد با توجه به بازدید های صحرایی به عمل آمده، کل منطقه به 10 بازه به فواصـل 500 متـری تقـسیم و مقـادیر ضریب زبری مانینگ برای هر یک از مقاطع و سیلابدشت های ساحل چپ و راست به مدل معرفی و نهایتاً 56 نقشه پهنه سیلگیرمربوط به در 7 دوره بازگشت، 2 ، 5 ، 10 ، 25 ، 50 ، 100 و 200 ساله ، در جهار فصل بهار، تابستان، پـاییزو زمـستان بـه 2 روش کـاون و سـازمان حفاظت خاک آمریکا تهیه و مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت . نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که حداکثر پهنه سیل تعیـین شده مربوط به سیل در فصل تابستان بوده و فصول بهار، پاییز و زمستان به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند . همچنـین نتـایج نـشان دادند که تغییرات بسیار کوچک چند صدمی در مقادیر ضریب مانینگ ( تغییر میزان پوشش گیاهی به دلیل تغییر فصل ) می تواند ده ها هزار متر مربع بر مساحت اراضی سیلگیر و میزان خسارات وارده و نهایتĤً بر برنامه ریزی های مدیریتی و ساماندهی رودخانه تاثیر گذار باشد .

کلیدواژه ها:

پهنه سیلگیر ، فصل ، ضریب مانینگ