بازتاب باورهای زروانی در قصه های عامیانه مکتوب ایرانی (مورد پژوهانه: داراب نامه، قصه حمزه و امیرارسلان نامدار)
محل انتشار: دوفصلنامه تاریخ ایران، دوره: 13، شماره: 1
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 228
فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IRHJ-13-1_003
تاریخ نمایه سازی: 24 شهریور 1400
چکیده مقاله:
تاریخ عهد ساسانی یکی از مهمترین ادوار تاریخی اجتماعی و سیاسی اعتقادی سرزمین ایران است. مطالعه جنبههای اعتقادی و باورداشتی مردم ایران در این برهه تاریخی، در بافت متون ادبی و عامیانه، پژوهشی در خور توجه است. زروانیسم یکی از مهمترین و فلسفیترین مکاتب اندیشگانی و اعتقادی ایران در برهه تاریخی ساسانیان است که تاثیر مستقیمی بر روایات و قصههای عامیانه داشته است. زروان، چنانکه از متون پهلوی برمی آید، خدایی مستقل بوده و در راس اهورامزدا و اهریمن، دوگانهگرایی زرتشتی را تحت تاثیر قرار داده است. این جستار در قالب پژوهشی بینارشتهای و به شیوه توصیفی تحلیلی در پی خوانشی تاریخی اعتقادی از دوره ساسانی بر پایه متون عامه است. از میان امهات متون قصه های عامیانه مکتوب ایرانی دو قصه داراب نامه طرسوسی و قصه حمزه گزینش شده است. دلیل گزینش این دو قصه همسانی یا تقریب بنمایه، زبان و زمان آنها و نیز میزان بازتاب مولفه های زروانی در آنهاست. مسئله این پژوهش این است که زروانیسم چه تاثیری بر متون عامه داشته است، جلوه باورهای این آیین در این متون شامل چه مولفه هایی است و بسامد کدام باور بیش از دیگر باورهاست؟ به نظر می رسد متون عامه ای که دارای بن مایه های حماسی اساطیری و مربوط به دوره تاریخی ساسانیان هستند، بیش از دیگر متون با این باورها درآمیختهاند. چنانکه میزان بازتاب این باورها در داراب نامه بیش از قصه حمزه است. مهمترین باورهای زروانی بازتابیافته در این دو قصه شامل این موارد است: فال گیری و اسطرلاب نگری، نگاه منفی به زن، سرنوشت محتوم، اعتقاد به جزا و پاداش این جهانی، نکوهش آز، بازتاب معنادار اعداد رمزی هفت و دوازده، بخت و اقبال، حضور پربسامد حکیمان و خلقت های گوناگون و فراواقعی. اسطرلابنگری با ۴۸ مورد، عدد رمزی هفت با ۳۶ مورد، محتوم بودن سرنوشت با ۳۰ مورد، حضور حکیمان با ۲۹ مورد، خلقت های گوناگون و فراواقعی با ۲۹ مورد، عدد رمزی دوازده با ۲۶ مورد، نگاه منفی به زنان با ۲۵ مورد، جزا و پاداش این جهانی با ۱۲ مورد، بخت و اقبال با ۸ مورد و نکوهش آز با ۷ مورد بهترتیب بیشترین بسامد را دارا هستند
کلیدواژه ها:
نویسندگان
امید گل عنبری
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
امیرعباس عزیزی فر
عضو هیات علمی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :