ارزیابی ظرفیت سازگاری کشاورزان در برابر افت کمی و کیفی آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دهستان قنوات)

موضوع برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی به عنوان یک مسئله مشترک در مناطق خشک و نیمه خشک در دنیا است. این مسئله در بسیاری از دشت های ایران مانند دهستان قنوات قم، سبب افت کمی وکیفی آب زیرزمینی شده است و ذی نفعان این منابع، با چالش های جدی مواجه شده اند. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی ظرفیت سازگاری کشاورزان در برابر افت کمی و کیفی آب زیرزمینی می باشد. در همین راستا ابتدا محتوا و ساختار ابعاد ظرفیت سازگاری، با استفاده از مطالعات پیشین شناسایی شده و سپس براساس خروجی تحلیل پاسخ های پرسشنامه طراحی شده با استفاده از سنجش پایایی و در نهایت روش معادلات ساختاری، ابعاد مهم و تاثیرگذار در محدوده مطالعاتی بدست آمده است. سپس به منظور بررسی و مقایسه سازگاری روستاهای مختلف، با سنجش ارتباط ابعاد ظرفیت سازگاری و خصوصیات فردی و فنی کشاورزان، شاخص ظرفیت سازگاری ارائه و محاسبه شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که مهم ترین ابعاد تاثیرگذار بر ظرفیت سازگاری، نوآوری و ریسک پذیری است، درحالی که ابعاد حکمرانی و اعتماد به دولت، تاثیر قابل توجهی بر ظرفیت سازگاری منطقه مطالعاتی نداشتند. این خروجی، نشان از اعتماد پایین کشاورزان این منطقه به سیاست های اجرایی دولت در خصوص امور کشاورزی و مدیریت منابع آب زیرزمینی دارد. با محاسبه شاخص ظرفیت سازگاری برای روستاهای مختلف مشخص شد که سه روستای دولت آباد، مومن آباد و عبدالله آباد، بیشترین سازگاری را در این منطقه دارند. در سمت مقابل به سبب تعدد خرده مالکان و عدم تمایل به کاشت محصولات جدید، روستاهای والیجرد و مراد آباد دارای کم ترین ظرفیت سازگاری هستند.

کلیدواژه ها:

خصوصیات فردی و فنی کشاورزان ، شاخص ظرفیت سازگاری ، کیفیت منابع آب زیرزمینی ، مدل سازی معادلات ساختاری