بررسی تغییرات نوسانات سطح آب زیرزمینی در حوضه آبریز هلیل رود جیرفت
محل انتشار: مهندسی آبیاری و آب ایران، دوره: 11، شماره: 4
سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 315
فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_WATER-11-4_009
تاریخ نمایه سازی: 13 شهریور 1400
چکیده مقاله:
دشت جیرفت با اقلیم خشک و نیمه خشک یکی از دشت هایی است که با افزایش برداشت چشمگیر آب زیرزمینی در سال های اخیر روبرو بوده است. هدف از این مقاله ارزیابی اثرات بارندگی و شرایط اقلیمی بر نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت جیرفت است. برای این منظور از دادههای بارندگی ۶ ایستگاه باران سنجی و تبخیرسنجی در طول دوره ۹۵-۱۳۷۰ استفاده شد و با روش تیسن بندی و استفاده از داده های ماهواره Chirps مقدار متوسط بارندگی دشت محاسبه گردید. نتایج نشان داد همبستگی پیرسون بین بارش و سطح آب زیرزمینی ۲۳/۰ است. برای یافتن اثرات خشک سالی و ترسالی بر سطح آب زیرزمینی، از شاخص بارندگی استانداردشده (SPI) استفاده شد. نتایج تحلیل ها به صورت سری زمانی متوالی نشان داد که، SPI با مقیاس زمانی بلندمدت ۷ ماهه از همبستگی بیشتری (۳۵/۰) با هیدروگراف سطح آب زیرزمینی دشت برخوردار است. بررسی داده های هیدروگراف دشت جیرفت در دوره آماری ۹۵-۱۳۸۱ نشان داد که در این مدت سطح آب زیرزمینی به اندازه ۶۵/۸ متر افت داشته و میزان متوسط افت سالانه ۶۱/۰ متر میباشد. همچنین نتایج نقشههای پهنهبندی به روش کریجینگ در دوره های زمانی ۵ ساله نشان داد که بخشهای جنوبی و مرکزی دشت دارای افت سطح آب زیرزمینی بیشتری هستند. در ادامه با استفاده از تحلیل خوشه ای وارد، دشت جیرفت به چهار خوشه تقسیم شد که برای خوشه ۱ پیزومتر کلرود، خوشه ۲ پیزومتر ساغری، خوشه ۳ پیزومتر کنارصندل و خوشه ۴ پیزومتر چهره آباد انتخاب شدند. همبستگی بارش متوسط در هر خوشه با نوسانات سطح آب زیرزمینی با پیزومترهای منتخب آن خوشه به ترتیب کلرود (۵۱/۰r=)، ساغری (۳۷/۰r=)، کنارصندل (۳۸/۰r=) و چهره آباد (۵۵/۰r=) به دست آمد. با توجه به افت شدید سالانه و اضافه برداشت از دشت چنانچه اقدام جدی و موثری در این زمینه صورت نگیرد، این دشت در آینده نه تنها با تشدید پیامدهای زیست محیطی، بلکه با مشکلات اقتصادی و اجتماعی نیز مواجه خواهد شد
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محمد نادریان فر
عضو هیات علمی دانشگاه جیرفت
ارسلان فاریابی
گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، گروه مهندسی آب
شاپور کوهستانی
گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت
مریم صفوی گردینی
دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی، ایران