سنجش پایداری محله های شهری در بافت های سکونتی با استفاده از سیستم استنتاج منطق فازی(نمونه موردی: محلات شهر سنندج)

تحولات شهرسازی دوران معاصر در ایران و به­خصوص در شهر سنندج به دنبال افزایش جمعیت و شهرنشینی مبین رشد و توسعه­ی محله­های مسکونی­ای است که به دور از مراکز شهری، به حومه­ها رانده شده­اند و بافت­های جدید را در نقاط مختلف شهرها ایجاد نموده­اند. باید به این امر توجه داشت که رشد و گسترش محله­های مسکونی به­خصوص در بافت­­های جدید شهری بدون توجه به ابعاد و شاخص­های توسعه پایدار موجب هدررفت منابع طبیعی می­گردد که با اهداف توسعه­ی پایدار شهری در تعارض و تقابل قرار دارد.   هدف از این پژوهش ارائه، سنجش و ارزیابی شاخص­های پایداری در محله­های شهری و مقایسه پایداری محلات منتخب واقع در بافت­های گوناگون شهر سنندج از جمله، بافت­های قدیم (قطارچیان)، میانی (تپه­قوپال)، جدید (ظفریه) و محله­های واقع در سکونتگاه­های غیر رسمی (حاجی­آباد) می­باشد. این پژوهش با هدف کاربردی و با استفاده از روش­های توصیفی- تحلیلی به سنجش و ارزیابی پایداری در محله­های منتخب پرداخته است. برای تحلیل داده­های پژوهش با توجه به ماهیت پایداری و ابهام و عدم قطعیت موجود در آن از روش استنتاج منطق فازی که به دلیل توانایی در الگوسازی و داشتن روش سیستماتیک ابزاری مناسب برای کاربرد در موقعیت­های مبهم است، استفاده گردید. پس از بررسی منابع علمی و تحقیقات عملی نهایتا ۵۹ شاخص در ابعاد مختلف برگزیده شد. سپس شاخص­های ۵۹ گانه با مراجعه به سوابق علمی و اصول همگنی شاخص­ها به ۱۲ شاخص ثانویه تقسیم شدند. از تقسیم شاخص­های ۱۲ گانه ابعاد چهارگانه پایداری متشکل از پایداری              اکولوژیکی- محیطی، پایداری کالبدی- فضایی، پایداری اجتماعی- فرهنگی و پایداری اقتصادی به دست آمد. ابعاد محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی مشخص­کننده بعد گسترده­ی پایداری اکوسیستم و ابعاد اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی نیز تبیین­کننده پایداری انسانی است. از ترکیب پایداری اکوسیستم و پایداری انسانی نیز پایداری کلی حاصل گردید. فرآیند استنتاج منطق فازی (شامل مراحل نرمال­سازی، فازی­سازی، استنتاج فازی و فازی­زدایی) برای ارزیابی و سنجش چهار بعد پایداری، دو بعد گسترده­ی پایداری و پایداری کلی و برای هر کدام از محله­های نمونه موردی، به طور جداگانه و به کمک Tool Box منطق فازی نرم­افزار MATLAB به اجرا درآمد. نتایج      نشان­دهنده­ی پایداری بیشتر محله قدیمی قطارچیان (۴۲۱/.) در مقایسه با محله­های واقع در بافت جدید   (ظفریه= ۳۳۵/.)، بافت میانی (تپه­قوپال= ۱۹۶/.) و حاشیه­نشین (حاجی­آباد= ۱۲۵/.) می­باشد. 

کلیدواژه ها:

سنجش پایداری ، محله های شهری ، بافت های سکونتی ، منطق فازی ، شهر سنندج