ارزیابی مزرعه ای بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در تولید گندم (مطالعه موردی در شهرستان های اهواز و دشت آزادگان)

محدودیت منابع آب کشور و لزوم اعمال مدیریت بهتر اهمیت تعیین دقیق آب آبیاری محصولات زراعی و باغی را نشان می دهد. در مطالعه حاضر، با انجام مطالعات میدانی در مزارع گندم شهرستان های اهواز و دشت آزادگان در استان خوزستان، حجم آب آبیاری و بهره وری فیزیکی و اقتصادی گندم ارزیابی شد. بدین منظور حجم آب ورودی به مزرعه در هر نوبت آبیاری با استفاده از فلوم های WSC اندازهگیری و با توجه به تعداد نوبت های آبیاری، زمان هر نوبت آبیاری و سطح آبیاری شده، حجم آب آبیاری در طول فصل کشت گندم در سطح مزرعه تعیین شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد، میانگین حجم آب آبیاری مزارع انتخابی در شهرستان های اهواز و دشت آزادگان به ترتیب ۴۸۳۷ و ۵۶۰۵ مترمکعب در هکتار است. با توجه به عملکرد مزارع، متوسط بهره وری فیزیکی آب آبیاری در این دو شهرستان به ترتیب ۰۶/۱ و ۸۹/۰ کیلوگرم در مترمکعب به دست آمد. بهرهوری اقتصادی آب آبیاری برای شهرستان اهواز بصورت خالص ۷۴۵۶ و برای دشت آزادگان این مقدار ۵۳۷۷ ریال به ازای هر مترمکعب آب آبیاری محاسبه شد. نتایج نشان داد، در مزارعی که دارای پمپ شخصی هستند، با توجه به هزینه راهاندازی و بهرهبرداری از پمپ که باعث بیشتر شدن هزینه عملیات آبیاری نسبت به مزارع زیر شبکه شده است، تعداد دفعات آبیاری کمتر و با عمق بیشتر بوده حال آنکه بهرهوری فیزیکی و اقتصادی ناخالص و خالص به ترتیب ۷/۱۵، ۵/۲۸ و ۶/۶۷ درصد افزایش نشان داده است.

کلیدواژه ها:

آب تحویلی ، آبیاری نواری ، درصد کمبود تخصیص آب ، درصد مازاد تخصیص آب